«Παιδί µου, σ’ αυτούς τους καιρούς όποιος σώσει την ψυχή του, και προτρέψει και άλλους να σωθούν, θα ονοµασθεί Μέγας στο βασίλειο του Ουρανού»

…«Και θα σου πω το εξής παιδί µου (λέγει προς τον µαθητή του), ότι θα έρθουν µέρες που οι Χριστιανοί θα προσθέτουν και θα αφαιρούν, και θα τροποποιούν τα βιβλία των ιερών Ευαγγελιστών, και των Αγίων Αποστόλων, και των θείων Προφητών και των Αγίων Πατέρων. Θα υποτονίζουν τις άγιες Γραφές, και θα συνθέτουν τροπάρια, ύµνους και γραπτά τεχνιέντως. Ο νους τους θα διαχυθεί από αυτά και θα αποµακρυνθεί από το Ουράνιο Πρότυπό του. Γι’ αυτούς τους λόγους οι άγιοι πατέρες είχαν προγενέστερα παροτρύνει τους µοναχούς της ερήµου, να καταγράψουν τους βίους των Πατέρων όχι σε περγαµηνές, αλλά σε χαρτί, διότι η ερχοµένη γενιά θα τους αλλάξει για να συµπίπτουν µε τις προσωπικές τους προτιµήσεις. Ώστε, όπως βλέπεις, το κακό που θα έρθει θα είναι τροµερό». Τότε ο µαθητής είπε: «Ώστε γέροντα οι παραδόσεις και τα έθιµα των Χριστιανών πρόκειται να αλλάξουν; Μήπως δεν θα υπάρχουν αρκετοί ιερείς στην εκκλησία, όταν θα έλθουν αυτοί οι δυστυχείς καιροί»; Ο γέροντας τότε είπε: «Σ’ αυτούς τους καιρούς η αγάπη στο Θεό σε πολλές ψυχές θα ψυγεί, και µεγάλη θλίψη θα πέσει στον κόσµο. Το ένα έθνος θα αποστρέφεται το άλλο. Λαοί θα µετακινούνται από τα µέρη τους. Οι κυβερνήτες θα είναι µπερδεµένοι. Ο κλήρος θα βαδίσει προς την αναρχία, και οι µοναχοί θα κλίνουν περισσότερο προς την αµέλεια. Οι ηγέτες της Εκκλησίας θα θεωρούν ανώφελο ότι προέτρεπε σε ψυχική σωτηρία, τόσο για τον εαυτό τους, όσο και για τις ψυχές των ποιµνίων τους, και θα αποβάλλουν κάθε τέτοιο ενδιαφέρον. Όλοι θα δείχνουν προθυµία και δραστηριότητα για όλα τα θέµατα που θα αφορούν το τραπέζι του φαγητού τους και τις ορέξεις τους. Θα είναι νωθροί στις προσευχές τους, και επιπόλαιοι στις κρίσεις τους. Όσο για τους βίους και τις διδασκαλίες των Αγίων Πατέρων, δεν θα έχουν κανένα ενδιαφέρον να τους µιµηθούν, ούτε ακόµη και να τους ακούσουν. Αλλά µάλλον θα µεµψιµοιρούν και θα λέγουν: «Αν είχαµε ζήσει στους δικούς τους καιρούς, τότε θα’ χαµε συµπεριφερθεί σαν κι’ αυτούς». Και οι επίσκοποι θα υποχωρούν στους ισχυρούς του κόσµου, δίνοντας απαντήσεις σε διάφορα θέµατα, µόνο αφού πάρουν δώρα από παντού, και αφού συµβουλευθούν την κοσµική λογική των µορφωµένων. Τα δίκαια του πτωχού δεν θα υπερασπίζονται, θα καταπιέζουν τις χήρες και θα ταλαιπωρούν τα ορφανά. Η διαφθορά θα διαπερνά αυτούς τους ανθρώπους. Οι περισσότεροι δεν θα πιστεύουν στο Θεό, θα µισούν ο ένας τον άλλο, και θα κατατρώγωνται µεταξύ τους σαν τα θηρία. Ο ένας θα κλέβει τον άλλο, θα µεθούν, και θα βαδίζουν σαν τυφλοί». Ο µαθητής ξανά ρώτησε: «Τι µπορούµε να κάνουµε σε µια τέτοια κατάσταση»; Και ο γέροντας Παµβώ απάντησε: «Παιδί µου, σ’ αυτούς τους καιρούς όποιος σώσει την ψυχή του, και προτρέψει και άλλους να σωθούν, θα ονοµασθεί Μέγας στο βασίλειο του Ουρανού».

Η πιο ωφέλιμη γνώση είναι η γνώση του εαυτού μας!

Ο Προφήτης Ιερεμίας, θρηνώντας για τις ταλαιπωρίες των ανθρώπων και την αδυναμία της ανθρώπινης φύσεως, έλεγε: “Γιατί γεννήθηκα; Για να βλέπω κόπους και βάσανα; Γιατί δεν με θανάτωνε ο Κύριος στη μήτρα της μητέρας μου” (πρβλ. Ιερ. 20:18,17). Ο προφήτης είχε κατανοήσει τι είναι ο άνθρωπος και τι η επίγεια ζωή του. Εσύ άραγε έχεις αυτή την επίγνωση; Φρόντισε, αδελφέ, να γνωρίσεις τον εαυτό σου, να καταλάβεις τι και ποιος είσαι, γιατί τούτο αποτελεί την επιστήμη των επιστημών και την πιο μεγάλη σοφία. Πιο χρήσιμη και ωφέλιμη είναι η γνώση του εαυτού σου, παρά οι γνώσεις της αστρονομίας, της φυσικής, των μαθηματικών, της ιατρικής. Γιατί αυτές εξαντλούνται στην παρούσα ζωή, ενώ η αυτογνωσία έχει προεκτάσεις και στη μέλλουσα. Για τον υψηλό τούτο σκοπό χρειάζονται σκληρός αγώνας, οξύτατη παρατηρητικότητα, πολλή προσευχή και ενίσχυση του Θεού. Πρέπει να εισχωρήσεις με το νου μέσα στην καρδιά σου και να εξετάσεις προσεκτικά το είναι σου. Όσο καλύτερα γνωρίσεις την ψυχή σου, τον έσω άνθρωπο, τόσο καλύτερα θα γνωρίσεις και τον Κύριο, γιατί, διαπιστώνοντας το μεγαλείο και την ανωτερότητα της ψυχής, αποκτάς καθαρότερη την επίγνωση της άπειρης και ασύλληπτης μεγαλοσύνης του Θεού. Να στοχάζεσαι πάντα τη συντομία και το άδηλο τέρμα της παρούσας ζωής, συνειδητοποιώντας την προσωρινότητα και την ασημαντότητά σου, γιατί αυτός είναι ο δρόμος που σε φέρνει κοντά στον Κύριο. Όσο γνωρίζεις τον εαυτό σου, τόσο ταπεινώνεσαι, και όσο ταπεινώνεσαι, τόσο αποκτάς φόβο Θεού, που είναι η αρχή της σοφίας, κατά το Σολομώντα (Παροιμ. 1:7). Αν θέλεις να μάθεις ποιος είσαι, πάρε πρώτα-πρώτα έναν καθρέφτη και κοίταξε μέσα τον εαυτό σου. Κοίταξε και σκέψου: Αυτός που βλέπεις, ο “;άλλος”; άνθρωπος του καθρέφτη, από τι αποτελείται; Από χώμα και νερό! Όσο επίσημος, πλούσιος ή άρχοντας ή σοφός, κι αν είσαι, δεν αξίζεις περισσότερο από ένα πήλινο αγγείο. Ένα πτώμα είσαι ουσιαστικά, μια εικόνα με λίγο χρώμα και κίνηση, που σου δάνεισε η ζωή για λίγα χρόνια. Κι έπειτα; Ξαναγίνεσαι πτώμα και χώμα! Να τι είσαι ως προς το σώμα. Αλλά και ως προς το πνεύμα, αν βγάλεις το Θεό και τη χάρη Του, δεν είσαι παρά ένας φίλος της ματαιότητος, εχθρός της δικαιοσύνης, καταφρονητής της αλήθειας, κληρονόμος της κολάσεως. Από κάθε άποψη, δηλαδή, είσαι ένα πλάσμα ταλαίπωρο και αξιοθρήνητο -στις βουλές σου τυφλός, στις επιθυμίες σου ακάθαρτος, στα λόγια και τα έργα σου μάταιος, ένα τίποτα, ένα μηδέν, κι ας νομίζεις πώς είσαι κάποιος σπουδαίος. Ο πιο μεγάλος ηρωισμός και η πιο θαυμαστή γενναιοφροσύνη βρίσκονται στην ταπεινή αναγνώριση της μηδαμινότητός μας. Αυτή, άλλωστε, είναι η αρχή της λυτρώσεως από πολλά πάθη και ελαττώματα. Πολλές φορές ο Κύριος ρωτούσε τους ασθενείς, πού θεράπευε, τι ήθελαν και αν επιθυμούσαν να γίνουν καλά. Όχι πώς δεν ήξερε τη βουλή και την επιθυμία τους, αλλά για να συνειδητοποιήσουν καλύτερα την κατάστασή τους και να την ομολογήσουν ξεκάθαρα. Θυμάσαι τι έλεγε και ο προφήτης Δαβίδ, όταν ζητούσε από το Θεό να τον συγχωρήσει; “Αναγνωρίζω την παρανομία”; (Ψαλμ. 50:5). Τον μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχει ο ασθενής εκείνος πού δεν γνωρίζει την αρρώστια του. Όσοι έχουν χάσει τα λογικά τους, πάσχουν από την πιο σοβαρή ασθένεια. Μά δεν το καταλαβαίνουν ούτε θλίβονται γι΄αυτό, αλλά τους βλέπεις να γελούν και να χαίρονται, με τρόπο πού σε κάνει να κλαις. Μήπως όμως δεν μοιάζουν σ΄αυτούς και όσοι τάχα λογικοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν τον εαυτό τους και τη φύση τους και τον προορισμό τους; Το κακό, αδελφέ, δεν είναι έξω από μας. Μέσα μας είναι. Γι΄αυτό και τόσο δύσκολα θεραπευόμαστε, επειδή δεν βλέπουμε την αρρώστια μας. Πληγές πού δεν φαίνονται και αμαρτίες που δεν αναγνωρίζονται, δεν διορθώνονται. Σε τούτον τον αγώνα αξίζει να βάλεις όλον τον πόθο σου και να ρίξεις όλες τις δυνάμεις σου. Τι είσαι; Από πού ήρθες; Πού βρίσκεσαι και πού πηγαίνεις; Πρίν από τη σύλληψή σου δεν υπήρχες. Δεν ήσουνα τίποτα. Ο Θεός οικονόμησε να έρθεις στον κόσμο κι Εκείνος σου έδωσε ό,τι έχεις, τόσο τα φυσικά σου χαρίσματα-ρώμη, ομορφιά, ευφυϊα, αισθήσεις κ.λ.π. -όσο και τα επίγεια αποκτήματα, που εξαρτώνται άμεσα από τα χαρίσματα- χρήματα, περιουσία, αξιώματα. Επομένως, “τι έχεις πού να μην το έλαβες; Και αφού το έλαβες από το Θεό, γιατί καυχιέσαι σαν να μην το είχες λάβει ως δώρο;”; (Α΄Κορ. 4:7). Αν δεν έχεις τελείως τυφλωθεί από την υπερηφάνεια και τη φιληδονία, αν δεν έχεις σκοτιστεί πέρα για πέρα από το διάβολο, το πνεύμα του σκότους, αν είσαι λογικό πλάσμα του Θεού, “κατ΄εικόνα και καθ΄ομοίωσιν” Εκείνου, δεν μπορείς παρά να ομολογήσεις την ανεκδιήγητη ευεργετικότητά Του, πού όλα σου τα χάρισε, βασιλιά της κτίσεως σ΄έκανε, αλλά και με το ίδιο Του το Αίμα σε λύτρωσε από τον αιώνιο θάνατο. Και τότε θα ταπεινωθείς βαθιά, και η ταπείνωση αυτή θα είναι η αρχή της μετάνοιας και της σωτηρίας σου. Η ταπείνωση αυτή θα σε κάνει να ποθήσεις ακανίκητα τον Ευεργέτη και Σωτήρα σου. Λέγεται πώς κάποτε ο αείμνηστος και ευσεβής βασιλιάς Θεοδόσιος ο Μέγας (379-395) πρόσταξε κι έβαλαν το θρόνο του στην ακροθαλασσιά. Ύστερα κάθησε εκεί όπως και στο παλάτι, μπροστά στους άρχοντες και τους αξιωματούχους, και είπε δυνατά για να τον ακούσουν όλοι: – Θάλασσα, με τη δύναμη και την εξουσία που έχω, σε διατάζω να μην προχωρήσεις πέρ΄από τα όρια σου και να μη βρέξεις το θρόνο μου! Οι άρχοντες απορούσαν με όσα έβλεπαν και άκουγαν, γιατί δεν καταλάβαιναν τι σκοπό είχε ο βασιλιάς. Δεν πέρασε όμως πολλή ώρα, κι ένα δυνατό κύμα, που ήρθε ξαφνικά, όχι μόνο το θρόνο έβρεξε, μά και το βασιλιά έκανε μούσκεμα από το κεφάλι ως τα πόδια. Τότε ο σοφός Θεοδόσιος νουθέτησε τους ακροατές του: – Ας μάθουν όλοι, πώς η δύναμη των κοσμικών βασιλέων είναι πρόσκαιρη και μάταιη. Αιώνιος και αληθινός Βασιλιάς όλης της κτίσεως είναι μόνο ο Βασιλιάς των βασιλέων, Αυτός που δημιούργησε από το μηδέν τον ουρανό και τη γη και τη θάλασσα και όλα όσα υπάρχουν σ΄αυτά, ορατά και αόρατα. Και μπροστά στα μάτια των κατάπληκτων αρχόντων, κατέβηκε από το θρόνο και τράβηξε για την εκκλησία, όπου έβγαλε το στέμμα του και το απόθεσε μ΄ευλάβεια στην ιερή κεφαλή του Εσταυρωμένου. Από την ημέρα εκείνη και ως το θάνατό του δεν ξαναφόρεσε το διακριτικό της βασιλικής του εξουσίας. Ας στοχαστούμεν, λοιπόν, κι εμείς τη μηδαμινότητα και τη ματαιότητα της εξουσίας που τυχόν έχουμε. Ας στοχαστούμε τη βραχύτητα της ζωής μας κι ας μη μένουμε προσκολλημένοι σ΄αυτήν. Ας μην κυνηγάμε τα ψεύτικα, για να κερδίσουμε τ΄αληθινά, που μας υπόσχεται ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός.

Νά δι­ορ­θώ­σης τόν ἑ­αυ­τό σου, πα­ρά τούς ἄλ­λους

Ἄν δι­όρ­θω­σης τόν ἑ­αυ­τό σου, ἀ­µ­έ­σως δι­ορ­θώ­νε­ται ἕ­να κο­µ­µ­α­τά­κι τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας. Ἐ­άν φυ­σι­κά αὐ­τό τό ἔ­κα­ναν ὅ­λοι, ἡ Ἐκ­κλη­σί­α θά ἦ­ταν δι­ορ­θω­µ­έ­νη. Ἄλ­λα σή­µ­ε­ρα οἱ ἄν­θρω­ποιἀ­σχο­λοῦν­ται µ­ἐ ὅ­λα τα ἄλ­λα θέ­µ­α­τα ἐ­κτός ἀ­πό τόν ἑ­αυ­τό τους. Για­τί τό νά ἀ­σχο­λῆ­σαι µ­έ τόν ἑ­αυ­τό σου ἔ­χει κό­πο, ἐ­νῶ τό νά ἀ­σχο­λῆ­σαι µ­έ τούς ἄλ­λους εἶ­ναι εὔ­κο­λο. Ἐ­άν ἀ­σχο­λη­θού­µ­ε µ­έ τήν δι­όρ­θω­ση τοῦ ἑ­αυ­τοῦ µ­ας καί στρα­φοῦ­µ­ε πιό πο­λύ στήν «ἐ­σω­τε­ρι­κή» δρά­ση πα­ρά στήν ἐ­ξω­τε­ρι­κή, δί­νον­τας τά πρω­τεῖ­α στήν θεί­α βο­ή­θεια, θά βο­η­θή­σου­µ­ε τούς ἄλ­λους πε­ρισ­σό­τε­ρο καί θε­τι­κώ­τε­ρα. Ἐ­πι­πλέ­ον θά ἔ­χου­µ­ε καί τήν ἐ­σω­τε­ρι­κή µ­ας γα­λή­νη, ἡ ὁ­ποί­α θά βο­η­θά­η ἀ­θό­ρυ­βα τίς ψυ­χές πού θά συ­ναν­τά­µ­ε, για­τί ἡ ἐ­σω­τε­ρι­κή πνευ­µ­α­τι­κή κα­τά­στα­ση προ­δί­δει τήν ἀ­ρε­τή τῆς ψυ­χῆς καί ἀλ­λοι­ώ­νει ψυ­χές. Ὅ­ταν ἐ­πι­δί­δε­ται κα­νείς στήν ἐ­ξω­τε­ρι­κή δρά­ση, πρίν φθά­ση στήν λα­µ­πι­κα­ρι­σµ­έ­νη ἐ­σω­τε­ρι­κή πνευ­µ­α­τι­κή κα­τά­στα­ση, µ­πο­ρεῖ νά κά­νη κά­ποι­ον πνευ­µ­α­τι­κό ἀ­γώ­να, ἀλ­λά ἔ­χει στε­νο­χώ­ρια, ἄγ­χος, ἔλ­λει­ψη ἐ­µ­πι­στο­σύ­νης στόν Θε­ό, καί συ­χνά χά­νει τήν ἠ­ρε­µ­ί­α του. Ἐ­άν δέν κά­νη κα­λό τόν ἑ­αυ­τό του, δέν µ­πο­ρεῖ νά πῆ ὅ­τι τό ἐν­δι­α­φέ­ρον του γιά τό κοι­νό κα­λό εἶ­ναι κα­θα­ρό. Ὅ­ταν ἐ­λευ­θε­ρω­θῆ ἀ­πό τόν πα­λαι­ό του ἄν­θρω­πο καί ἀ­πό κα­θε­τί κο­σµ­ι­κό,ἔ­χει πλέ­ον τήν θεί­α Χά­ρη, ὁ­πό­τε καί ὁ ἴ­διος ἀ­να­παύ­ε­ται, ἀλ­λά καί κά­θε εἴ­δους ἄν­θρω­πο ἀ­να­παύ­ει. Ἄν ὄ­µ­ως δέν ἔ­χη Χά­ρη Θε­οῦ, δέν µ­πο­ρεῖ οὔ­τε στόν ἑ­αυ­τό του νά ἔ­πι­βλη­θη οὔ­τε τούς ἄλ­λους νά βο­η­θή­ση, γιά νά φέ­ρη θεῖ­ο ἀ­πο­τέ­λε­σµ­α. Πρέ­πει νά βου­τη­χθῆ στήν Χά­ρη καί ὕ­στε­ρα νά χρη­σι­µ­ο­ποι­η­θοῦν οἱ ἁ­γι­α­σµ­έ­νες πλέ­ον δυ­νά­µ­εις του γιά τήν σω­τη­ρί­α τῶν ἄλ­λων. Γέ­ρον­τος Πα­ϊ­σί­ου Ἁ­γι­ο­ρεί­του, «Πνευ­μα­τι­κή Ἀ­φύ­πνι­ση», Λό­γοι Β'. http://wwwtaxiarhes.blogspot.gr http://pneumatikixara.blogspot.gr ΦΩΝΗ ΓΕΡΩΝ ΠAΪΣΙΟΥ ( ΣΠΑΝΙΑ ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ) ΜΙΛΑΕΙ: Για την αγάπη και την ταπείνωση, για την ταπείνωση και την υπερηφάνεια. Η Χάρη του Θεού μας παιδαγωγεί στην ταπείνωση, για τη διάκριση, για την ευχή του Ιησού, για τη νοερά προσευχή, για την απλότητα, για τον παπα-Τύχωνα, περιγράφει την κοίμηση του παπα Τύχωνα.

Π. Αντώνιος Παπανικολάου. Από ένα περιοδικό έγινα Ιερέας!

Η ζωή ενός ιερέα που καταφέρνει να βοηθάει αθόρυβα και αποτελεσματικά την κοινωνία «Δεν ένιωθα διαφορετικός από τους άλλους. Απλώς άλλα πράγματα με έκαναν ευτυχισμένο. Μου άρεσε στο σχολείο να οργανώνομαι,να μιλάω,να βοηθάω.Μου άρεσε το ψάρεμα. Μπορούσα να κάθομαι στη θάλασσα ώρες, να την κοιτάζω, να σκέφτομαι. Μου άρεσαν τα ήρεμα πράγματα, όχι η πολλή βαβούρα» λέει και το νόημα των λόγων που εκφέρει με γαλήνιο ηχόχρωμα, τέτοιο που μετά βίας ξεκινά να αποτυπώνεται στο κασετόφωνο, κοντράρει σχεδόν φάλτσα στα γέλια των παιδιών που καλλιτεχνούν παραδίπλα. Ο πατέρας Αντώνιος Παπανικολάου, ο κλειδοκράτορας της «Κιβωτού του Κόσμου», συμπληρώνει το 2018 20 χρόνια το φασαρίας. «Μπήκα χωρίς να το καταλάβω σε αυτή τη δουλειά. Χαζεύοντας ένα ιεραποστολικό περιοδικό που ερχόταν στο σπίτι μας σκέφτηκα ότι θα ήθελα να ταξιδέψω σε μια ιεραποστολή. Τελείωσα δάσκαλος και μετά μπήκα στη Θεολογία. Τότε, στα 22 μου και κατά τη διάρκεια της Θεολογικής Σχολής, ξεκίνησα τις ιεραποστολές στο εξωτερικό: Γκάνα, Κένυα, Βραζιλία... Ολα αυτά που είδα και έζησα μου άλλαξαν τόσο πολύ το μυαλό. Οταν ήρθα εδώ ένιωθα... 150 χρόνων». Και όταν λέει «εδώ» αναφέρεται στον Αγιο Γεώργιο Κολωνού. Εκεί, δηλαδή, όπου εκλήθη στα 26 του χρόνια και ύστερα από τις ανά τον κόσμο περιηγήσεις του να τα βγάλει πέρα σε μία από τις σκληρότερες γειτονιές της Αθήνας. «Γεννήθηκα στη Χίο το 1971, σε μια φτωχή και πολυμελή οικογένεια. Μεγάλωσα στη Δραπετσώνα. Θυμάμαι τότε, αν σηκωνόσουν 5-5.30 το πρωί, όλες οι πολυκατοικίες είχαν φώτα. Ηταν οι εργάτες που ξυπνούσαν να πάνε στις δουλειές τους στα εργοστάσια... προτού τα κλείσουν. Είχα μεγαλώσει σε αυτό το κοινοτικό πνεύμα». Η προσγείωση είναι απότομη. «Μπορεί εδώ στην Ελλάδα να μην υπήρχαν αυτά τα τόσο μεγάλα προβλήματα που συνάντησα με τις ιεραποστολές. Υπήρχαν και υπάρχουν όμως μεγάλα ελλείμματα σε αξίες, στέρηση από τον λόγο του Θεού. Και φτώχεια βέβαια. Ανοίχτηκε ξαφνικά ένας δρόμος μπροστά μου. Τόσες ανάγκες, να μου ζητούν παιδιά βοήθεια και εγώ να κόβω βόλτες μέσα στο σπίτι μου και να μην ξέρω τι να κάνω,να μην μπορώ να κοιμηθώ». Τώρα, αντί να χαζεύει τη θάλασσα, ξεκινάει να χαζεύει τις πλατείες που είναι γεμάτες μικρά παιδιά στις 10 και στις 11 το πρωί. «Προσπαθούσα να καταλάβω τι κάνουν. Γιατί δεν πηγαίνουν σχολείο. Ωσπου μια μέρα βγήκα να παίξω μαζί τους μπάσκετ. Να γίνω ένα μαζί τους, να καταλάβω». Αυτή η προσπάθεια που σήμερα αποτυπώνεται σε ένα υπερσύγχρονο τριώροφο κτίριο στον Κολωνό ξεκίνησε από έναν πρώην καφενέ στον οποίο μάζευε σιγά σιγά τα παιδιά από τους δρόμους και τους έκανε μαθήματα. «Χωρίς σχέδιο, χωρίς να σκέφτομαι αυτό που σήμερα βλέπετε, κινούμενος από την αγάπη μου για τον κόσμο που είναι στο περιθώριο, άνθρωποι δυσκολεμένοι. Αποφασίζω λοιπόν να κάνω το πρώτο βήμα, να έρθω εγώ προς αυτούς και να μάθω γιατί να είναι σε αυτή την κατάσταση». Τα μέτωπα πολλά. «Επρεπε να συγκρουστούμε με το κατεστημένο, να κλείσουμε στέκια ναρκωτικών. Επρεπε να απομυθοποιήσουμε λανθασμένες ιδέες, να πάψει να αποτελεί πρότυπο η εικόνα της μαγκιάς ας πούμε του πατέρα που έκλεβε και κατέληγε στη φυλακή. Δεν είναι τυχαίο το πόσα παιδιά επικοινωνούν από εδώ με τους πατεράδες τους μέσα από τις φυλακές. Μαγκιά λοιπόν είναι να πηγαίνεις στο σχολείο σταθερά. Μαγκιά είναι να βγεις από αυτό το λούκι και να μπορέσεις να βοηθήσεις κάποιον άλλον παραπέρα. Μαγκιά είναι να πέφτεις και να σηκώνεσαι. Οσες φορές κι αν πέσεις,άλλες τόσες να ξανασηκωθείς». Με την πάροδο των χρόνων στα ελληνόπουλα προστέθηκαν και παιδιά μεταναστών ή προσφύγων. «Να δείτε τον τρόπο με τον οποίο συμβιώνουν όλα μαζί. Εδώ πραγματοποιείται ένα πείραμα που αποδεικνύει ότι μπορούμε τελικά να ζούμε αρμονικά χωρίς χαρακιές και όρια, “εδώ εσύ, εκεί εγώ”. Το καταφέραμε με τον σεβασμό και την άδολη αγάπη. Προσφυγόπουλα που έδωσαν τα πάντα για να φτάσουν στο “όνειρο”. Και απογοητεύτηκαν. Και ο σκοπός μας δεν είναι να παραβιάσουμε τα ιερά και τα όσιά τους. Και εγώ από πρόσφυγες κατάγομαι, Μικρασιάτες. Αυτούς που οι παλαιοελλαδίτες αποκαλούσαν “πρόσφυγες”γιατί ήρθαν να φάνε το βιος τους.Τους το λέω και αμέσως παίρνουν τα πάνω τους». Ξεκαθαρίζει πως ό,τι βλέπουμε είναι φτιαγμένο από «την αγάπη του κόσμου», μακριά από την Εκκλησία ή τα κρατικά κονδύλια. Από πλούσιους; «Από τον απλό κόσμο, τον φτωχό κόσμο. Από αυτούς, όπως και να ΄χει, πάντα κάτι θα λείπει. O πλούσιος είναι που φοβάται.Υπάρχει μια λαϊκή παροιμία που λέει ο πλούσιος “να σου δίνω εγώ, φτωχέ, να γίνω σαν και σε”». Παρ΄ όλα αυτά, μπαίνει συχνά στον δυσάρεστο πειρασμό να ζητήσει και από αλλού. «Από τα υπουργεία διευκολύνσεις για να πάνε τα παιδιά σχολείο. Από τις αστυνομίες...Τις προάλλες πέντε περιπολικά μάντρωσαν ένα δικό μας παιδί επειδή δεν είχε χαρτιά. Ηταν με το αδελφάκι του 6 χρόνων. Ο μικρός έτρεξε και κρύφτηκε εδώ μέσα. Τον άλλον τον τραβούσαν γιατί ο χώρος εδώ είναι άσυλο, δεν μπορούν να μπουν μέσα. Πήγα στον διοικητή. Τι σχιζοφρένεια, μέσα από μας να μαθαίνουν να αγαπάνε τη χώρα,και ξαφνικά να αντιμετωπίζει πάλι όλη αυτή την ασχήμια από αγράμματους, αμόρφωτους... Και βρίσκονται πολλοί μέσα σε αυτόν τον χώρο. Απαιτήσαμε οι συγκεκριμένοι να υποστούν τις συνέπειες. Εμείς φέραμε γιατρό για το παιδάκι, είχε πάθει νευρικό κλονισμό». Ο πατέρας Αντώνιος Παπανικολάου στο παράθυρο της «Κιβωτού», ένα πραγματικό παράθυρο στη ζωή για τα παιδιά του Η «ανώνυμη» Αντα ΣΤΗΝ αθηναϊκή... Αγρια Δύση που «ήταν θέλημα Θεού» να φθάσει, έχει καθημερινά να κάνει με τους νέους νόμους που στέλνουν από ΄κεί που ΄ρθαν όσους μετανάστες είχαν την ατυχία να φθάσουν στα νοσοκομεία χωρίς χαρτιά. Εχει να κάνει με εθνικιστές που σπάνε τζάμια και φωνάζουν συνθήματα. Εχει όμως να κάνει και με τον κομμουνιστή μανάβη που «δεν γουστάρει την Εκκλησία» αλλά γουστάρει αυτόν και στέλνει προμήθειες δωρεάν. Και βρίσκουν σ΄ αυτόν καταφυγή από γυναίκες κακοποιημένες ως τη σύζυγο του Πρωθυπουργού. Για διαφορετικούς λόγους καθεμιά. Οι κακοποιημένες για μια ζεστή κουβέντα και συμπαράσταση. Η κυρία Αντα Παπανδρέου για να συνδράμει αθόρυβα το έργο της «Κιβωτού» του. Το «ιερό απόρρητο» ισχύει για αμφότερες τις περιπτώσεις: «Δεν θέλω να μιλήσω ούτε για την απλή γυναίκα που έρχεται κοντά μας ούτε για την “επώνυμη” που βοηθάει θέλοντας να κρατηθεί μυστική η συμπαράστασή της και να γίνει “ανώνυμη”» λέει. Εκείνος ακούει αλλά δεν μαρτυρά. Απλώς εύχεται «ο Χριστός να αναστήσει σε όλους μας την άδολη,την καθαρή αγάπη,τη ζωή μέσα μας,γιατί δυστυχώς πολλοί άνθρωποι δεν ζουν. Εχουμε χαθεί μέσα στο εγώ μας». Και για το τέλος φυλάει μια συμβουλή: «Να ανοιχτούμε ο ένας προς τον άλλον. Εκεί θα δούμε το θαύμα και στη δική μας τη ζωή».

Γιατί προσπαθούμε, κουραζόμαστε και ζούμε;

«Η αμοιβή δεν δίδεται εις τον άνθρωπον δια την εργασίαν της αρετής, αλλά δια την ταπείνωσιν αυτού». Ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος ξεκάθαρα αναφέρει ότι ο άνθρωπος ασκείται όχι για να αμειφθεί λόγο των πνευματικών κατορθωμάτων των οποίων έπραξε αλλά η αμοιβή του, δηλαδή η έλξης της Χάριτος θα πραγματωθεί λόγο της ταπείνωσης η οποία καλλιεργείται δια της ασκήσεως. Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε ότι η ασκητική ζωή που μας προτείνει η Εκκλησία, δεν είναι μία ζωή κανόνων, στερήσεων, «πρέπει», ώστε να είμαστε αρεστοί στον Θεό. Ο Θεός μας αγαπά ακόμα και στην αμαρτία μας. Η αγάπη του Θεού δεν εκπίπτει. Όμως για να νιώσουμε αυτήν την αγάπη του Θεού στην ζωή μας θα πρέπει εμείς να διαμορφώσουμε την ύπαρξή μας έτσι ώστε η Χάρις να γίνεται αποδεκτή, να βρει χώρο μέσα μας να ενεργήσει ώστε ο Θεός να γίνεται αντιληπτός και «κατανοητός» όχι νοησιαρχικά αλλά βιωματικά. Η ταπείνωση, δηλαδή η αίσθηση του ανθρώπου ότι είναι χρεώστης απέναντι στον κόσμο και στον Θεό, η παραδοχή του ανθρώπου ότι κάθε προσπάθεια αυτονομίας του θα καταλήξει σε αποτυχία, η αποδοχή της ανεπάρκειας του ανθρώπου για επίτευξη του αγαθού χωρίς την Χάρη είναι το ζητούμενο στην πνευματική ζωή. Ακόμα όμως και αυτό, δηλαδή η απόκτηση της ταπείνωσης δεν πρέπει να γίνει αυτοσκοπός. Καμία αρετή δεν πρέπει να γίνεται αυτοσκοπός. Καμία αρετή δεν πρέπει να παίρνει την θέση του Χριστού. Αυτό που επιδιώκει ο ταπεινός άνθρωπος δεν είναι να μείνει στην ταπείνωση, αλλά να αποκτήσει σχέση με τον Χριστό. Τον Χριστό ποθεί, τον Χριστό αναζητά. Η ταπείνωση λοιπόν του δείχνει τον δρόμο προς τον Χριστό, του δείχνει τον δρόμο της Αγάπης. Λέγει ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος: «Αγάπη και ταπείνωσις! Ιερό ζεύγος! Η μία υψώνει και η άλλη συγκρατεί όσους υψώθηκαν και δεν τους αφήνει ποτέ να πέσουν». Μεγάλος ο λόγος του Αγίου Ιωάννου. Μας φανερώνει το πόσο ωφελείται κάποιος από την αγάπη αλλά και το πόσο ασφαλισμένος είναι κανείς με την ταπείνωση. Ποιος είναι τελικά ταπεινός; Είναι εκείνος που δεν γνωρίσαμε ποτέ, που μάλλον δεν θα γνωρίσουμε ποτέ γιατί ξέρει καλά να κρύβεται. Κρύβεται γιατί δεν θα αντέξουμε την ζωή του, θα τον πούμε τρελό, χαζό, ανόητο. Όχι ότι θα νιώσει προσβολή, δεν φοβάται μήπως αμφισβητήσουμε την ζωή του, τις επιλογές του, την νοοτροπία του. Θέλει να μας προφυλάξει από αυτά που θα σκεφτούμε, για την κατάκριση και την αλαζονεία που θα θεριέψει μέσα μας. Γι’αυτό και τον ταπεινό δεν θα τον ακούσουμε να μιλά, προτιμά την σιωπή, δεν θα τον δούμε να διεκδικεί πρωτοκαθεδρίες γιατί αναπαύεται στις σκιές της αφάνειας. Οι περισσότεροι από εμάς πασχίζουμε να αφήσουμε το επίγειο σημάδι μας στην γη. Ποθούμε μανιωδώς να μας θυμούνται καλά οι άνθρωποι και τώρα και μετά τον θάνατό μας. Ματαιοδοξία. Πολλοί άνθρωποι ταπεινοί αγίασαν και έγιναν γνωστοί καθώς η Χάρις του Θεού τους ανέδειξε φωτεινά παραδείγματα για όλους μας. Σίγουρα όμως υπάρχουν αναρίθμητοι που μείνανε ως ανύπαρκτοι στην γνώση μας, μείνανε μακριά από την άδοξη δόξα που πολλές φορές προσφέρουμε εμείς οι άνθρωποι. Ανύπαρκτοι για εμάς οι όντως υπαρκτοί. Άδοξοι, οι όντως δοξασμένοι από τον Θεό. Η πείρα της ζωής μας διδάσκει ότι όσο κι αν οι άνθρωποι πετύχουν στον κόσμο τούτο καμία ωφέλεια δεν έχουν εάν δεν αποκτήσουν ταπεινή καρδιά και αγάπη. Αυτό λοιπόν μας προτρέπει η Εκκλησία μας με το στόμα τον Θεοφόρων Πατέρων της, να ζήσουμε δια της ασκητικής ζωής ταπεινά και με αγάπη. Δεν είναι εύκολη η εν Χριστώ ζωή, δεν είναι όμως και ακατόρθωτη. Δεν είναι για λίγους, είναι για όλους. Δεν είναι ακίνδυνη, πάντα υπάρχει ο κίνδυνος της υπερηφάνειας, των δεξιών λογισμών που προέρχονται από την τάση μας για αυτοθέωση. Θέλει βία του εαυτού μας για να γίνουμε πράοι και ταπεινοί όπως ο Κύριος. Σε έναν τοίχο στον δρόμο διάβασα το εξής: «Η ειρήνη τους είναι πόλεμος. Γι’ αυτό πόλεμο στην ειρήνη τους». Θέλει να πολεμήσεις με τα πάθη σου για να ειρηνεύσεις, θέλει να κουραστείς για να αναπαυτείς, θέλει να μισήσεις για να αγαπήσεις, θέλει να σιωπήσεις ώστε να ακούσεις, θέλει να υποταχθείς ώστε να κυριαρχήσεις, θέλει να αγωνιστείς ώστε να στεφανωθείς, θέλει να ταπεινωθείς ώστε να υψωθείς. Όλα αυτά μπορεί να γίνουν. Όλα αυτά μπορεί να επιδιώκονται. Μην ξεχνάμε όμως τον λόγο που τα κάνουμε όλα αυτά. Γιατί προσπαθούμε; Γιατί κουραζόμαστε; Γιατί ζούμε; Για να βρούμε τον Χριστό, μάλλον για να δούμε επιτέλους τον Χριστό που στέκει μπροστά μας από την αρχή και μας καλεί να μείνουμε μαζί Του μέχρι το τέλος. Ένα τέλος που δεν έχει τέλος μα μόνο αρχή. αρχιμ.Παύλος Παπαδόπουλος

Τι είναι το Αντίδωρον;

Το Αντίδωρον είναι ευλογημένος άρτος που βγαίνει από τα πρόσφορα που προσεκόμισαν και προσέφεραν οι πιστοί, προκειμένου να τελεσθεί η Θεία Λειτουργία (γι’ αυτό και ονομασία πρόσφορο, από το ρήμα προσφέρω). Κατά την ώρα που γίνεται η ακολουθία της προσκομιδής προφέρονται άρτοι (πρόσφορα), συνήθως τρία ή πέντε για να εξαχθούν οι μερίδες των εννέα ταγμάτων. Πρώτα εξάγεται ο αμνός Δεύτερον εξάγεται η τριγωνική μερίδα της Θεοτόκου. Τρίτον εξάγονται οι μερίδες των εννέα ταγμάτων. Πρώτα εξάγεται ο αμνός που συμβολίζει και τυποί το σώμα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Δεύτερον εξάγεται η τριγωνική μερίδα της Θεοτόκου. Τρίτον εξάγονται οι μερίδες των εννέα ταγμάτων, δηλαδή πάντων και πασών των αγίων της Εκκλησίας (πρόκειται για εννέα τριγωνικές μερίδες) Τέταρτον εξάγεται η μερίδα υπέρ του οικείου επισκόπου (Πατριάρχου, Αρχιεπισκόπου, Μητροπολίτου για τα δεδομένα της Ελλάδας) και πέμπτον εξάγονται οι μερίδες των ζώντων και κεκοιμημένων, της θριαμβεύουσας και της στρατευμένης Εκκλησίας (πρόκειται για μαργαρίτες, μικρά δηλ. ψίχουλα). Τα υπόλοιπα των άρτων (προσφόρων) που προσκομίζονται στην Πρόθεση είναι αυτά που ονομάζουμε Αντίδωρα. Το μέγεθος των Αντιδώρων κατά τη Θεία Λειτουργία δεν μπορεί να είναι ιδιαίτερα μεγάλο, αλλά τέτοιο που να επαρκεί ώστε να διανέμεται σε όσους δεν μετέλαβαν των αχράντων Μυστηρίων, οι οποίοι, σύμφωνα με τον άγιο Συμεών Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης, «πάντες εκείνου (ενν. του Σώματος και Αίματος Χριστού, δηλ. του Δώρου) ικανοί μεταχείν τούτο (δηλ. το αντίδωρον) δίδονται αντ’ εκείνου» (Συμεών Θεσ/νίκης, P.G. 155, 301D), που είναι και το κύριο Δώρον της Εκκλησίας. Η μετοχή στον αγιασμό του Θεού έρχεται σε κάθε πιστό άνθρωπο μέσα από τα αισθητά και ορώμενα πράγματα. Ο άνθρωπος ανάγεται στα Θεϊκά μέσα από τα αισθητά. Για τον λόγο αυτό και το Αντίδωρο που είναι μετοχή αγιασμού Θεού γίνεται με τη μετάληψη αυτού του αισθητού άρτου. Σχετικά ο άγιος Συμεών Θες/νίκης αναφέρει: «Επεί δε και δι’ αισθητών τινών ως σώμα περικειμένοις τον αγιασμόν έδει λαβείν, δια του αντιδώρου γίνεται» (Συμεών Θεσ/νίκης. P.G. 155, 745D). Η Εκκλησία ορίζει ο πιστός να λαμβάνει κάθε φορά Δώρο, δηλ. το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Η ίδια δεν επιθυμεί όμως και εκείνοι που δεν είναι προετοιμασμένοι για τη μετοχή του Δώρου, να φεύγουν απ’ αυτήν χωρίς να λαμβάνουν κάτι. Είναι το Αντίδωρον μια πράξη αγάπης και φιλανθρωπίας για όλους εκείνους του αναξίους της μετοχής. Και μπορεί το Αντίδωρο να μην είναι το ίδιο Σώμα του Χριστού, όμως είναι άρτος «ηγιασμένος» γιατί σφραγίστηκε ολόκληρος (ο άρτος) με τη λόγχη και δέχθηκε από το λειτουργούντα και προσκομίζοντα Ιερέα τα άγια λόγια. Ο άγιος Συμεών Θεσ/νίκης αναφέρει «’Επεί και ηγιασμένος εστί και ούτος άρτος, σφραγιζόμενός τε τη λόγχη, και ιερά δεχόμενος ρήματα» (Συμεών Θεσ/νίκης P.G. 155, 304Α). Πρόκειται περί «δωρεάς θείας πάροχον» (Συμεών Θεσ/νίκης P.G. 155, 304Α). Το Αντίδωρο τρώγεται εκείνη την ώρα που λαμβάνεται, όταν ο χριστιανός που το λαμβάνει είναι από το πρωί νηστικός. Πάντως κανένας πιστός δεν πρέπει να αναχωρεί από το ναό μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας, χωρίς να λάβει το Αντίδωρον από το χέρι του λειτουργούντος Ιερέως. Είναι κακή συνήθεια να διανέμεται το Αντίδωρο στο παγκάρι από τους Εκκλησιαστικούς Επιτρόπους που είναι λαϊκοί, είτε να λαμβάνεται δι’ αυτοεξυπηρετήσεως από τους ίδιους τους πιστούς. Λαμβάνοντας μόνος του κανείς το Αντίδωρο στερείται της ευκαιρίας να λάβει την ευλογία του Λειτουργούντος Ιερέως. Ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας σημειώνει χαρακτηριστικά: «Οι δε (πιστοί) συν ευλαβεία πάση δέχονται (το Αντίδωρον) και καταφιλούν την δεξιάν, ως αν προσφάτως αψαμένην του Παναγίου Σώματος του Σωτήρος Χριστού και τον εκείθεν αγιασμόν και δεξαμένην και μεταδούναι τοις ψαύουσι δυναμένην» (Νικολάου Καβάσιλα, Εις ερμηνείαν της Θείας Λειτουργίας, κεφ. μστ΄). Επειδή για το πρόσφορο υπάρχει ο συμβολισμός ότι θεωρείται το σώμα της Παναγίας, για αυτό το σχήμα του προσφόρου είναι στρογγυλό, ομοιάζοντας με την κοιλιά της Παναγίας απ’ την οποία εξάγεται ο Χριστός, ομοίως και το Αντίδωρο συμβολίζει το σώμα της Αειπαρθένου Παναγίας. Ο ιερέας όταν μοιράζει το Αντίδωρο στους πιστούς λέει την ευχή: «Ευλογία Κυρίου και έλεος έλθοι επί σε», σε κάθε χριστιανό που προσέρχεται. Και με την ευχή αυτή προσφέρει μία ακόμη ευλογία, στις άλλες δύο που είναι αυτό τούτο το Αντίδωρο και ο ασπασμός του χεριού του. Πολλοί πιστοί ζητούν, κατά την στιγμή που λαμβάνουν την προσωπική τους μερίδα Αντιδώρου από τον Ιερέα, να λάβουν και άλλα περισσότερα Αντίδωρα γιατί θέλουν να μεταλαμβάνουν από αυτό όλες τις ημέρες της εβδομάδας που δεν μπορούν να μετέχουν στην Εκκλησία. Καλή και ευλογημένη αυτή η συνήθεια. ¨όμως το Αντίδωρον είναι αντί της μετοχής των αχράντων Μυστηρίων στη συγκεκριμένη μέρα, χρόνο και τόπο τελέσεως της Θείας Ευχαριστίας. Μαζί με τον εκκλησιασμό έρχεται ή το Δώρο, ή το Αντίδωρον. Εκτός του εκκλησιασμού ποια η θέση του; Ακόμη συνηθίζεται από πολλούς Ιερείς, εξαιτίας παλαιοτέρων συνηθειών από προκατόχους Ιερείς, να μοιράζουν μαζί με το Αντίδωρον τα λεγόμενα «Υψώματα». Το «Ύψωμα», κατ’ ακρίβειαν της λέξεως, είναι ό,τι υψώνεται από τους άρτους στην Αγία Πρόθεση και προσκομίζεται. Η δικαιολογία από μερίδα κληρικών που διανέμουν «Υψώματα» εστιάζεται στο γεγονός ότι αποτελούν «πνευματικά έπαθλα» για όσους εκ των πιστών ενασχολούνται με τα άγια πράγματα της Εκκλησίας. Η διανομή των «Υψωμάτων» διατείνονται μερικοί ότι δημιουργεί άμιλλα πνευματικού χαρακτήρα. Αλλά πάλι εκ των πιστών, σε περιόδους νηστείας βαστούν το λεγόμενο «τριήμερο» και δεν τρώνε για τρεις ημέρες τίποτε άλλο παρεκτός του Αντιδώρου κάθε πρωί ή κατά Θ΄ Ώρα, δηλ. στις 3 μ.μ. Όλες αυτές είναι ευλογημένες συνήθειες που προέρχονται από την εκτίμηση της σημασίας και της αξίας που έχει ο ευλογημένος αυτός άρτος της προσφοράς. Ο Μέγας Αγιασμός των Θεοφανείων πίνεται πριν από την λήψη του Αντιδώρου. Ακόμη υπάρχει η ευλαβική συνήθεια μερικών πιστών να ζητούν το ύψωμα της Θείας Λειτουργίας της Μεγάλης Πέμπτης για ευλογία για όλο το χρόνο. Αυτή η πράξη φαίνεται ότι έχει επιδράσει από την εξαγωγή του αμνού της Μεγάλης Πέμπτης για τη Θεία Κοινωνία των ασθενών. Κι αυτή η συνήθεια εντάσσεται στην απλοϊκή ευλάβεια των πιστών. Τέλος πρέπει να σημειώσουμε και την σημασία της μετ’ ευλαβείας βρώσεως του Αντιδώρου που δείχνει και τον προσωπικό, κατ’ επίγνωση σεβασμό του εσθιόντος «μετά φόβου Θεού».

Η αμαρτία το επτακέφαλο θηρίο της Αποκαλύψεως

Ἂν θέλετε νὰ δῆτε κάποια εἰκόνα τῆς ἁμαρτίας, ν᾿ ἀνοίξετε τὴν Ἀποκάλυψι. Ἀνοῖξτε στὸ 12ο κεφάλαιο, κ᾿ ἐκεῖ θὰ δῆτε τὴν φοβερὰν εἰκόνα τῆς ἁμαρτίας. Πῶς εἶνε ἡ ἁμαρτία, πῶς παρουσιάζεται; Εἶδε -γράφει στὴ νῆσο Πάτμο ὁ Ἰωάννης ὁ εὐαγγελιστής-, εἶδε μιὰ σπηλιὰ καὶ μέσα ἀπ᾿ αὐτὴν βγῆκε ἕνα φίδι. Φίδι μεγάλο καὶ πελώριο. Ἦταν κόκκινο καὶ τρομερό. Τὸ φίδι αὐτὸ εἶχε ἑπτὰ κεφάλια, εἶχε δέκα κέρατα καὶ πάνω στὰ κεφάλια του εἶχε χρυσᾶ στεφάνια. Καὶ ξάπλωνε στὸν κόσμον ὁλόκληρον. Ποιό εἶνε αὐτὸ τὸ κόκκινο φίδι, ὁ κόκκινος δράκοντας μὲ τὰ ἑφτὰ κεφάλια καὶ μὲ τὰ χρυσᾶ στεφάνια καὶ τὰ δέκα κέρατα; Οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καὶ οἱ διδάσκαλοι λέγουν, ὅτι τὸ θεριὸ αὐτὸ εἶνε ἡ ἁμαρτία. Μία εἶνε ἡ ἁμαρτία. Ἀλλὰ ἡ ἁμαρτία ἔχει διακλαδώσεις. Ὅπως τὸ δέντρο ἔχει μιὰ ῥίζα καὶ ἕνα κορμόν, ἀλλὰ διακλαδίζεται εἰς κλάδους καὶ κλαδίσκους καὶ φύλλα, ἔτσι καὶ ἡ ἁμαρτία διακλαδίζεται εἰς πολλὰς παραλλαγάς. Ἑπτὰ εἶνε τὰ μεγάλα πλοκάμια, ἑπτὰ εἶνε τὰ κεφάλια τῆς ἁμαρτίας. Ὅπως ἡ Λερναία Ὕδρα τῶν ἀρχαίων προγόνων μας ἦτο ἕνα φίδι μὲ ἑπτὰ κεφάλια, ἔτσι καὶ ἡ ἁμαρτία παρουσιάζεται καὶ δρᾷ μέσα εἰς τὸν κόσμον ὡς Λερναία Ὕδρα, ὡς ἑπτακέφαλον θηρίον τῆς Ἀποκαλύψεως. Τὸ πρῶτο κεφάλι, τὸ πιὸ μεγάλο καὶ πιὸ τρομερό, ποιό εἶνε; Ἡ πορνεία; Ὄχι. Ἡ μοιχεία; Ὄχι. Ἡ ὑπερηφάνεια εἶνε! Τὸ νὰ ὑπερηφανεύεται ὁ ἄνθρωπος εἶνε τὸ μεγαλύτερο ἁμάρτημα ἀπὸ ὅλα. Μετὰ ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια ἔρχεται ἡ φιλαργυρία. Τρομερὸν πρᾶγμα ἡ φιλαργυρία. Τὸν Χριστὸ τὸν πούλησαν ἀντὶ τριάκοντα ἀργυρίων. Μετὰ ἀπὸ τὴν φιλαργυρία εἶνε ἡ κενοδοξία, νὰ ζητᾶ κανεὶς τὴν δόξα στὸν μάταιον αὐτὸν κόσμον. Μετὰ ἀπὸ τὴν κενοδοξία εἶνε ὁ θυμὸς καὶ ἡ ὀργή. Μετὰ τὸν θυμὸ καὶ τὴν ὀργὴ εἶνε ὁ φθόνος, ποὺ βόσκει μέσ᾿ στὰ στήθη τοῦ ἀνθρώπου. Μετὰ ἀπὸ τὸ φθόνο εἶνε ἡ λαιμαργία. Μετὰ τὴ λαιμαργία εἶνε ἡ πορνεία. Καὶ μετὰ τὴν πορνεία εἶνε ἕνα ἁμάρτημα ποὺ δὲν τὸ σκεπτόμεθα· εἶνε ἡ ἀμέλεια. Ἄ, σοῦ λέει, ἐγὼ εἶμαι ἀπηλλαγμένος, δὲν κάνω τίποτα ἀπ᾿ αὐτά… Εἶσαι ὅμως ἀμελὴς καὶ ὀκνηρός. Καὶ ὁ Θεὸς δὲν θὰ μᾶς δικάσῃ μόνο γιὰ τὸ κακὸ ποὺ κάναμε, ἀλλὰ καὶ γιὰ ἐκεῖνα τὰ καλὰ ποὺ μπορούσαμε νὰ κάνουμε στὸν κόσμον αὐτὸν καὶ δὲν τὰ κάναμε. Ἑπτὰ κεφάλια εἶνε. Καθένας πέφτει στὰ δίχτυα μιᾶς ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες αὐτές. Ἀλλὰ σὲ οἱανδήποτε ἁμαρτία καὶ ἂν πέσῃ κανείς, τὸ ἀποτέλεσμα εἶνε ἕνα. Οἱονδήποτε κεφάλι καὶ ἂν σὲ φάῃ, στὸ διο στομάχι θὰ πᾷς. Γιατὶ λένε μερικοί· Ἄ, ἐγὼ δὲν εἶμαι πόρνος… Ναί, καλά, δὲν εἶσαι πόρνος· ἀλλὰ εἶσαι φιλάργυρος. Κι ἀφοῦ εἶσαι φιλάργυρος, ἕνα ἀπὸ τὰ κεφάλια αὐτοῦ τοῦ μεγάλου φιδιοῦ θὰ σὲ φάῃ καὶ θὰ σὲ πάῃ μέσα εἰς τὸν ᾅδην. Ὁ ἄλλος λέγει· Ἐγὼ δὲν εἶμαι φθονερός… Δὲν εἶσαι φθονερός, ἀλλὰ εἶσαι λαίμαργος! Δὲν εἶσαι λαίμαργος, ἀλλὰ εἶσαι ὑπερήφανος! Δὲν εἶσαι ὑπερήφανος, ἀλλὰ εἶσαι ἀμελής. Λοιπόν, αὐτὰ εἶνε τὰ ἑπτὰ μεγάλα ἁμαρτήματα. Μὰ ἐκεῖνα τὰ κέρατα; Λέει, ὅτι τὸ θηρίον αὐτὸ τῆς ἀβύσσου ἔχει δέκα κέρατα. Τί σημαίνουν ἐκεῖνα τὰ δέκα κέρατα; Τὰ δέκα κέρατα σημαίνουν, ὅτι ὁ σατανᾶς προσπαθεῖ νὰ διαλύσῃ, νὰ κονιορτοποιήσῃ, νὰ καταστρέψῃ τὶς δέκα ἐντολὲς τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τὸν Δεκάλογο τοῦ Χριστοῦ, ὅπως τὸν συνεπλήρωσε εἰς τὴν Ἐπὶ τοῦ ὄρους ὁμιλία. Κ᾿ ἐκεῖνα τὰ χρυσᾶ στεφάνια τί σημαίνουν; Ὅτι τὸ κακὸ πρῶτα γινότανε κρυφά. Πάντοτε ὑπῆρχε τὸ κακό· ἀλλὰ τὰ παλιὰ χρόνια οἱ ἄνθρωποι τὸ κάνανε κρυφά. Εἴχανε κάποια συστολή, εἴχανε κάποια ντροπή, ντρεπόντανε νὰ μὴν τὸ μάθῃ ὄχι ἡ ἀστυνομία, ὄχι ὁ εἰσαγγελεύς, ἀλλὰ ὁ γείτονάς των. Προσέχανε τότε οἱ ἄνθρωποι. Ὑποκρισία βέβαια ἦταν αὐτό, ἀλλὰ εἴχανε κάποια συστολή. Στὰ τελευταῖα ὅμως χρόνια τὸ κακὸ θὰ βγῇ ἀπὸ τὴ σπηλιὰ καὶ θὰ πάῃ στὸ δρόμο καὶ στὶς πλατεῖες καὶ παντοῦ, καὶ ἡ γυναίκα θὰ παρουσιασθῇ ξετσίπωτη καὶ ὁ ἄντρας ξετσίπωτος, καὶ θὰ κάνουν πράγματα χωρὶς νὰ ντρέπωνται πλέον. Θὰ φύγῃ ἡ ντροπὴ ἀπὸ τὸν κόσμον. Καὶ ὄχι μόνον αὐτό, ἀλλ᾿ αὐτοὶ ποὺ θὰ κάνουν τὰ αἰσχρὰ πράγματα θὰ στεφανώνωνται κιόλας, θὰ ἔχουν ἐπαίνους καὶ βραβεῖα ἀπὸ τὸν κόσμον αὐτὸ τὸν ἁμαρτωλό. Αὐτὰ εἶνε τὰ χρυσᾶ στεφάνια. Καὶ βλέπεις τώρα νὰ στεφανώνεται τὸ κακὸ καὶ νὰ πραγματοποιῆται αὐτὴ ἡ προφητεία. Βλέπεις ἕνα διάσημο γύναιο διεφθαρμένο, μιὰ ντιζέζ, νὰ πηγαίνῃ στὰ κέντρα τῶν Ἀθηνῶν. Καὶ ἐκεῖ πᾶνε, παρακαλῶ, καὶ οἱ μεγάλοι τὴ νύχτα. Δὲν ἔχουν ἄλλη δουλειά· πᾶνε αὐτοί ποὺ ἔχουν ἀξιώματα, αὐτοὶ ποὺ ἔχουν λεπτὰ πολλά, καὶ κάθονται μὲ ἀνοιχτὸ τὸ στόμα καὶ κοιτάζουν μία πόρνη, ποὺ γυμνὴ καὶ μὲ ἀναίδεια βρίσκεται ἀνάμεσά τους καὶ μὲ αὐθάδη καὶ καπηλικὴν καὶ αἰσχρὰν γλῶσσα τραγουδάει καὶ τοὺς μαγεύει, καὶ αὐτοὶ χειροκροτοῦν. Νά, τὰ χρυσᾶ στεφάνια! Καὶ αὐτὸ τὸ ἁμαρτωλὸ γύναιο, ποὺ ἄλλοτε δὲν τολμοῦσε νὰ βγῇ στὸ δρόμο, τώρα ὄχι μόνο ἐμφανίζεται, ἀλλὰ καὶ ἐπευφημεῖται, καὶ εἰσπράττει τὴ νύχτα ἐκείνη πολλὰ χρήματα, ὅσα δὲν εἰσπράττει μιὰ νοσοκόμος ὅλο τὸ χρόνο…

Γέροντας Παϊσιος: Αρρώστιες και ατυχήματα από κατάρες

Πολλές αρρώστιες που δεν βρίσκουν οι γιατροί από τι είναι, μπορεί να είναι από κατάρα. Τι να βρουν οι γιατροί, την κατάρα; Μια μέρα μου έφεραν στην καλύβα μου ένα παλικάρι που ήταν παράλυτο.Το κορμί του ήταν τεντωμένο σαν ξύλο. Τον κουβαλούσαν δύο άτομα στην πλάτη τους,του έβαλα δυο κούτσουρα και ακουμπούσε γιατί δεν μπορούσα να τον βλέπω έτσι. Τα παιδία μου είπαν ότι ήταν έτσι από τα δεκαπέντε του χρόνια γιατί κάποτε πήγαινε με το αστικό στην σχολή του και καθόταν σε μια θέση τεντωμένος. Σε κάποια στάση μπήκε ένας ηλικιωμένος παπάς και ένα γεροντάκι και στάθηκαν όρθιοι δίπλα του. Τότε του είπε ένας«Σήκω, να καθήσουν οι μεγάλοι». Αυτός τεντώθηκε ακόμη περισσότερο στο κάθισμα, χωρίς να δώση σημασία. Οπότε το γεροντάκι που στεκόταν όρθιο του λέει «Τεντωμένος να μείνεις και ποτέ να μην μπορείς να καθήσεις» Και η κατάρα έπιασε. Βλέπεις, είχε αναίδεια ο νέος. Σου λέει: «Γιατί να σηκωθώ, αφού την πλήρωσα την θέση;» Ναι, αλλά και ο άλλος πλήρωσε και είναι ηλικιωμένος, σεβάσμιος, και στέκεται όρθιος και εσύ είσαι μικρό παιδί, δεκαπέντε χρονών, και κάθεσαι. «Από αυτό είναι, του λέω. Κοίταξε να μετανοήσεις για να γίνεις καλά∙ χρειάζεται μετάνοια». Ο καημένος, μόλις το κατάλαβε λίγο και το αναγνώρισε, αμέσως τακτοποιήθηκε. Πόσα από αυτά που συμβαίνουν σήμερα είναι από κατάρα, από αγανάκτηση. Και όταν εξοντώνωνται ολόκληρες οικογένειες ή πεθαίνουν πολλά άτομα από μία οικογένεια, να ξέρετε, είναι ή από αδικία ή από μάγια ή από κατάρα. Ένας πατέρας είχε ένα παιδί που όλο γύριζε. Μια φορά του λέει αγανακτισμένος: «Να έρθεις μια και καλή». Το παιδί εκείνο το βράδυ, καθώς ερχόταν στο σπίτι, ακριβώς έξω από την πόρτα, το χτύπησε ένα αυτοκίνητο και πέθανε. Τον πήραν οι φίλοι του σκοτωμένο και τον πήγαν μέσα στο σπίτι του. Ήρθε μετά ο πατέρας στο Καλύβι και έκλαιγε. «Το παιδί μου σκοτώθηκε έξω από την πόρτα του σπιτιού μου», έλεγε. «Του είχα πει και μια κουβέντα». «Τι του είπες;», του λέω. «Αγανάκτησα που ξενυχτούσε και του είπα: “Να έρθεις μια και καλή!” Μήπως ήταν απ’ αυτό»; «Εμ, από τι ήταν; Του λέω. Κοίταξε να μετανοήσεις, να εξομολογηθείς».

Πότε θα έλθει;

Ἀπό πλῆθος χωρία, στά Εὐαγγέλια καί σέ ἄλλα βιβλία τῆς Καινῆς Διαθήκης, εἶναι ὁλοφάνερο ὅτι ὁ Χριστός θά ἔλθει πάλι στόν κόσμο· γιά δεύτερη φορά. Ὅμως ὄχι πιά γιά νά σώσει τόν κόσμο, ἀλλά γιά νά κρίνει τόν κόσμο. Καί στό «Πιστεύω» λέμε: «Καί πάλιν ἐρχόμενον μετά δόξης κρῖναι ζῶντας καί νεκρούς». Τῆς ἔνδοξης Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Κυρίου, θά προηγηθῆ ὁ ἐρχομός στόν κόσμο καί ἡ δράση τοῦ ἀντιχρίστου. Αὐτό ἔκαμε πολλούς χριστιανούς νά ψάχνουν γιά τήν χρονική στιγμή, γιά τήν «ὥρα», πού θά ἀρχίσουν τά γεγονότα πού περιγράφονται στό Εὐαγγέλιο (βλ. Ματθ. 24, 4-35). Ἔτσι, ἀπό τά πρῶτα χρόνια τῆς Ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας ἐμφανίζονται αἱρετικοί μέ ποικίλες «θεωρίες» (καί πολλές ἀνοησίες!) σχετικές μέ τήν ἔλευση τοῦ ἀντίχριστου. Γι’ αὐτήν τήν ὥρα, λοιπόν, οἱ ἀπόστολοι ἐρώτησαν τόν Χριστό: -Εἰπέ σέ μᾶς, Κύριε, πότε θά γίνουν αὐτά; Ἀπό τί σημεῖο θά καταλάβωμε, ὅτι ἦρθε ἡ παρουσία Σου καί ἡ συντέλεια. Ὁ Κύριος, ἀπαντώντας, περιέγραψε διάφορα σημεῖα-γεγονότα, ἀπό τά ὁποῖα θά καταλάβουμε ὅτι ἦρθε ἡ παρουσία Του. Στό τέλος, πρόσθεσε: -Πάντως, γιά τήν ἡμέρα ἐκείνη καί τήν ὥρα δέν ξέρει κανείς τίποτε· οὔτε οἱ ἄγγελοι τῶν οὐρανῶν· παρά μόνο ὁ Πατέρας Μου. Καί ὅπως ἦταν ἡ ἐποχή τοῦ Νῶε, ἔτσι θά εἶναι ἡ ἐποχή πού θά γίνει ἡ Δευτέρα Παρουσία τοῦ Υἱοῦ τοῦ Ἀνθρώπου. Δηλαδή, ὅπως κατά τήν ἐποχή πρό τοῦ κατακλυσμοῦ οἱ ἄνθρωποι ἔτρωγαν καί ἔπιναν καί τόν νοῦ τους τόν εἶχαν στόν «ἔρωτα», μέχρι καί τήν στιγμή πού μπῆκε ὁ Νῶε στήν Κιβωτό, καί δέν ἦλθαν σέ συναίσθηση, μέχρι πού ἦλθε ὁ κατακλυσμός καί δέν ἄφησε κανένα, τό ἴδιο θά γίνεται καί κατά τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Υἱοῦ τοῦ Ἀνθρώπου: Τότε δύο θά βρίσκωνται στό ἴδιο χωράφι: τόν ἕνα θά τόν πάρουν οἱ ἄγγελοι· τόν ἄλλον θά τόν ἀφήσουν. Δύο γυναῖκες θά ἀλέθουν μαζί στόν μύλο. Τή μία θά τήν πάρουν. Τήν ἄλλη θά τήν ἀφήσουν. Συνεπῶς: Φροντίστε νά εἶσθε πάντοτε ἕτοιμοι. Γιατί δέν ξέρετε, ποιά ὥρα θά ἔλθει ὁ Κύριός σας. Μά ἐκεῖνο τό ξέρετε: ὅτι δηλαδή, ἄν ἕνας ἄνθρωπος ἤξερε πότε θά πάει ὁ κλέφτης, δέν θά κοιμόταν· καί δέν θά τόν ἄφηνε νά τοῦ ληστέψει τό σπίτι. Γι’ αὐτό λοιπόν καί σεῖς, νά εἶσθε πάντοτε ἕτοιμοι· γιατί ὁ Υἱός τοῦ Ἀνθρώπου θά ἔλθει ὥρα πού δέν θά τό πιστεύετε!... (Ματθ. 24, 36-44) Σχολιάζοντας τά παραπάνω ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος λέγει: -Αὐτός πού ἀποκάλυψε τά σχετικά μέ τήν Ἁγία Τριάδα, καί τόσα ἄλλα μυστήρια, δέν ἤξερε γιά τήν ὥρα τῆς Δευτέρας Παρουσίας Του; Ἀπό τίς περιγραφές πού κάνει ὁ Κύριος, φαίνεται σαφῶς ὅτι ἤθελε νά τονίσει τό ἀπροσδόκητο καί τό αἰφνίδιο τῆς ὥρας. Ὥστε, οἱ χριστιανοί νά εἶναι πάντοτε σέ πνευματική ἐγρήγορση. Νά ἔχουν διαρκῶς ἀγωνία γιά τήν ἀπόκτηση τῶν ἀρετῶν. Καί ὄχι νά περιμένουν τήν τελευταία στιγμή, γιά νά μετανοήσουν καί νά ἀγωνισθοῦν! Γιά τόν ἴδιο λόγο ἀπέκρυψε τήν ὥρα τοῦ θανάτου κάθε ἀνθρώπου (Εἰς τό κατά Ματθαῖον, Ὁμιλία 77, β’, P.G. 58, σ. 704-705). Συμπέρασμα; Μέριμνά μας διαρκής καί ἐναγώνια πρέπει νά εἶναι ὄχι τό ΠΟΤΕ τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Κυρίου μας, ἀλλά τό ΠΩΣ τῆς ἀπολογίας μας ἐνώπιον τοῦ Χριστοῦ. Ἀγωνιζόμαστε μέ ὅλες τίς πνευματικές καί σωματικές μας δυνάμεις; Ἄν ναί, ἄς μήν μᾶς νοιάζει γιά τίποτε ἄλλο!

Γέροντας Αιμιλιανός Σιμωνοπετρίτης: Τρία πράγματα που φυλάσσουν τις αρετές

Τρία πράγματα δυσκολεύεται ο άνθρωπος να αποκτήση, όχι επειδή αυτά καθ’ εαυτά είναι δύσκολα, αλλά επειδή εμείς οι ίδιοι τα κάνομε δύσκολα, διότι συγκρούονται με το εγώ μας. Αυτά όμως φυλάσσουν τις αρετές και είναι: το πένθος, το δάκρυ για τις αμαρτίες και η μνήμη του θανάτου. Το πένθος είναι το βάθρο της καρδιάς, είναι η χαρμολύπη που δημιουργείται από την ενδοστρέφεια και την ενότητα του νου και από την αίσθηση του ποιος είμαι ενώπιον του Κυρίου. Το πένθος είναι η φυσική γαλήνη της ψυχής, στην οποία ο Θεός μπορεί να δη τον εαυτό του. Οι πενθούντες μακαρίζονται από τον ίδιο τον Κύριον. Το “κλαίειν επί ταις αμαρτίαις” είναι πιο εξωτερική ενέργεια του ανθρώπου, αλλά αδιάλειπτη ασχολία του, διότι πάντοτε αμαρτάνομε. Και όταν το γνωρίζωμε και όταν δεν το γνωρίζωμε, και όταν πιστεύωμε ότι αμαρτήσαμε, και όταν πιστεύωμε ότι δεν αμαρτήσαμε, το αληθές είναι ότι αμαρτήσαμε και ότι αμαρτάνομε. Επομένως, το αποφασιστικώτερο που έχομε να κάνωμε, για να γνωρίσωμε τον Θεόν, είναι να κλαίμε τις αμαρτίες μας. Και “το έχειν πορ οφθαλμών τον εαυτού θάνατον”, να έχης μπορστά στα μάτια σου τον θάνατο. Όταν έχης κάποιον πλάι σου και τον βλέπης πως βασανίζεται, πως χαροπαλεύει, ξέρεις ότι θα πεθάνη. Έτσι και εσύ να ξέρης ότι θα πεθάνεις οπωσδήποτε. Όλοι οι Πατέρες τονίζουν με χίλιους δύο τρόπους ότι όποιος δεν σκέπτεται ότι θα πεθάνη, είναι ένας ψεύτης έναντι του εαυτού του, διότι αγνοεί την πραγματική γέννησι η οποία τον αναμένει. Μοιάζει με το έμβρυο που δεν σκέπτεται ότι πρέπει να γεννηθή ή που δεν θα γεννηθή ποτέ. “Το έχεις προ οφθαλμών τον εαυτόν” είναι η ανάπτυξις και η ολοκλήρωσις του εμβρύου. Όταν δεν σκέπτωμαι τον θάνατο, είναι σαν να αρνούμαι την έξοδό μου από την μήτρα και την είσοδό μου στον χώρο του φωτός, στον χώρο του Θεού.

Πως η αμαρτία οδηγεί στην αθεΐα!

Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς Δεν θα ήταν τίποτα ιδιαίτερο, εάν εμείς, οι αμαρτωλοί και με πάθη άνθρωποι, αγαπούσαμε πρώτα τον Θεό, ο Οποίος οφθαλμοφανώς συνέχεια μας παρέχει αμέτρητες ευεργεσίες, επειδή η αγάπη προς τον ακούραστο και πλουσιοπάροχο Ευεργέτη μας είναι το πρώτο καθήκον μας. Αλλά ούτε αυτό δεν κάναμε, επειδή οι αμαρτίες μας έκαναν εχθρούς του Θεού και εξοργισθήκαμε ενάντια στον Θεό. Η αμαρτία είναι εχθρότητα προς τον Θεό. Και ακόμα: η αμαρτία είναι μίσος προς τον Θεό. Συρόμενοι από τη φιλαμαρτία, οι άνθρωποι αγαπούν τις ηδονές των αμαρτιών τους και μισούν τον Θεό και τις ιερότητές του. Όποιος αγαπά την αμαρτία, δεν μπορεί ταυτόχρονα να αγαπά τον Θεό, επειδή η αμαρτία ως προς την φύση της είναι αντιθεϊκή δύναμη, θεοαντίπαλη και θεομαχόμενη. Υποδουλώνοντας τον εαυτό τους εκούσια στις αμαρτίες, οι άνθρωποι ενστερνίζονται τη δύναμη που διαρκώς πολεμά τον Θεό, Τον εχθρεύεται και μισεί τον Θεό. Με τον χρόνο αυτή η δύναμη παραλύει την ψυχή του ανθρώπου τόσο, ώστε εκείνη δεν αισθάνεται τον Θεό, ούτε καν αποδέχεται τον Θεό και αρχίζει να ισχυρίζεται πως δεν υπάρχει Θεός. Η φιλαμαρτία πάντα, σε τελευταία ανάλυση, οδηγεί στην αθεΐα, στην θεομαχία: αρνείται τον Θεό και πολεμά όλα τα του Θεού.

Η Βάπτιση δεν είναι γιορτούλα, είναι Μυστήριο μεγάλο!

Η προετοιμασία Συνήθως οι φροντίδες που απορροφούν όλο το ενδιαφέρον αφορούν τις προετοιμασίες για πολύ δευτερεύοντα ζητήματα και μας διαφεύγει η προετοιμασία για το ίδιο το Μυστήριο. Προετοιμαστείτε για το μεγάλο γεγονός. Εμβαθύνετε στο νόημα του Μυστηρίου μέσα από την ανάγνωση ενός από τα τόσα αξιόλογα βιβλία που υπάρχουν. Προσευχηθείτε θερμά για τον κορυφαίο αυτό σταθμό της ζωής του παιδιού σας. Επιδιώξτε να εξομολογηθείτε στον πνευματικό σας και ετοιμαστείτε να κοινωνήσετε στη θεία Λειτουργία εκείνης της ημέρας. Η πρώτη Εκκλησία όριζε ως ημέρα νηστείας την παραμονή του Βαπτίσματος. Η Θεία Κοινωνία Πολλοί χριστιανοί ζητούν μετά τη βάπτιση να κοινωνήσουν το νήπιο. Έτσι όμως όπως γίνεται σήμερα το βάπτισμα, εκτός θείας Λειτουργίας, αυτό δεν είναι δυνατό να γίνει. Πολλοί γονείς συνηθίζουν να το κοινωνούν τις επόμενες τρεις ή επτά Κυριακές και νομίζουν ότι αρκεί αυτό. Οι ίδιοι οι γονείς και ο ανάδοχος δεν κοινωνούν, ή ακόμη χειρότερα, οι ίδιοι έχουν να κοινωνήσουν από όταν ήταν συνομήλικοι με το βρέφος! Όμως η μετοχή όλων στη θεία Κοινωνία είναι έκφραση του γεγονότος ότι είμαστε χριστιανοί και ανήκουμε στη συγκεκριμένη κοινότητα-ενορία. Δεν είναι καλή και ευσεβής συνήθεια για τα μωρά. Είναι φανέρωση της συνειδητής ή όχι σχέσης μας με την Εκκλησία. Και κάτι ακόμη. Το Βάπτισμα δεν είναι ληξιαρχικό συμπλήρωμα στα στοιχεία της οικογενειακής μας κατάστασης αλλά απόφαση ζωής κατά τον τρόπο που υποδεικνύει ο Χριστός. Δηλαδή αυτός που βαπτίζεται αποφασίζει να ζήσει τηρώντας το θέλημα του Χριστού και τις εντολές Του, αφού Τον εμπιστεύεται-πιστεύει (τον Χριστό) και τον έχει Κύριο της ζωής του και Ζωή του. Χωρίς αυτά, το Βάπτισμα μένει νεκρός τύπος που δεν τον αφήνουμε να ζωογονήσει την καρδιά μας και να την κάνει η χάρη του Θεού πηγή χαράς και ειρήνης και για μας τους ίδιους και για τους δικούς μας. Τα Βαπτιστικά Ειδικά καταστήματα πωλούν τα βαπτιστικά και οι γονείς με τον ανάδοχο τα διαλέγουν. Ωστόσο συμβαίνουν κι εδώ πράγματα απαράδεκτα, έξω από το ήθος της Εκκλησίας, που μάλιστα προσεγγίζουν πολλές φορές την ειδωλολατρία. Οι προσκλήσεις. Όταν προσκαλούμε σε ένα μυστήριο της Εκκλησίας όπως είναι το Βάπτισμα, ανάλογο πρέπει να είναι και το προσκλητήριό μας. Η μορφή του. Το περιεχόμενό του. Δυστυχώς πολλά προσκλητήρια δείχνουν ματαιοδοξία στη μορφή τους και ασυγχώρητη ελαφρότητα στο περιεχόμενό τους. Οφείλουμε να προσέξουμε. Το προσκλητήριο θα πρέπει να δείχνει τη χριστιανική μας αντίληψη για το Βάπτισμα, στο οποίο προσκαλούμε συγγενείς και φίλους. Τα δώρα. Υπάρχει η συνήθεια να προσφέρουμε κάτι (μπομπονιέρες) ως αναμνηστικό στους καλεσμένους μας. Κι εδώ ενεργούμε ως χριστιανοί. Και επιλέγουμε αναμνηστικά που έχουν κάποια σχέση με το μυστήριο. Καινοφανείς και απαράδεκτες είναι οι επιλογές ορισμένων γονέων -θύματα κι αυτοί της εμπορευματοποίησης των πάντων- που προσφέρουν αναμνηστικά, τα οποία δεν έχουν καμιά σχέση με την Εκκλησία. Τα ρούχα του νεοφώτιστου. Σύμφωνα με τον συμβολισμό της Εκκλησίας είναι λευκά. Το λευκό χρώμα, όπως σημειώσαμε, συμβολίζει την καθαρότητα, το Άγιο Πνεύμα που έλαβε ο νεοφώτιστος. Σεβαστείτε αυτόν τον ιερό συμβολισμό και μην παρασύρεστε από ενδυματολογικές επιλογές που είναι άσχετες με το νόημα του μυστηρίου και τη σεβάσμια παράδοση της Εκκλησίας μας. Τα μαρτυρικά. Είναι ο Σταυρός ή η εικόνα της Παναγίας. Τίποτε άλλο. Δυστυχώς έχει παρατηρηθεί να καρφιτσώνονται στα πέτα των προσκεκλημένων διάφορα αντικείμενα από… στρουμφάκια μέχρι κόκκαλα, δόντια, μάτια ή άλλα χαϊμαλιά, που δεν έχουν καμιά σχέση με την Εκκλησία και παραπέμπουν σε προλήψεις και δεισιδαιμονίες. Ακόμη και ο σταυρός που φέρνουν για το παιδί, πολλές φορές μόνο σταυρό δεν θυμίζει. Είναι ασέβεια στην οποία δεν πρέπει από επιπολαιότητα να παρασυρόμαστε. Το λάδι. Με αυτό χρίει ο ιερέας το παιδί πριν τη βάπτιση. Αποβλέπει στην προστασία του από κάθε δαιμονική ενέργεια. Με το ίδιο λάδι αλείφει το παιδί και ο ανάδοχος. Να είναι αγνό ελαιόλαδο και όχι νοθευμένο σπορέλαιο, σαν αυτά που πωλούν στα καταστήματα βαπτιστικών. Ό,τι χρησιμοποιούμε στη λατρεία πρέπει να είναι το καλύτερο. Ο στολισμός. Το Βάπτισμα δεν είναι παιδική γιορτούλα που πρέπει να διακοσμηθεί ανάλογα! Δεν είναι υπόθεση λουλουδιών, μπαλονιών και φωτογράφων. Δεν πρόκειται να διακοσμήσουμε περιβάλλον και να απαθανατίσουμε περιστατικό της ζωής, αλλά να τελέσουμε το μυστήριο της ένταξης καινούργιου μέλους στο σώμα της Εκκλησίας του Χριστού. Του Μητροπολίτη Αργολίδος Νεκταρίου

Οι 12 Αόρατοι Μοναχοί του Αγίου Όρους

Η παράδοση χάνεται στα βάθη των αιώνων. Παρ’ όλα αυτά, διατηρείται αμείωτα ζωντανή: Δώδεκα αόρατοι καλόγεροι κατοικούν σιην κορυφή του Άθω, μερικές φορές εμφανίζονται για λίγο και χάνονται ξανά στην «ανυπαρξία» τους. Δώδεκα παράξενοι άγιοι, που προκαλούν τη σκέψη και τη φαντασία μας. Πόσο μυθικοί και πόσο πραγματικοί άραγε είναι; Στο Άγιον Όρος υπάρχει μια παλαιά και άγραφη παράδοση που λέει ότι κοντά στην κορφή του Αθωνα χειμώνα-καλοκαίρι ζουν, τρεφόμενοι από την ευχή, δώδεκα μοναχοί αόραται. Όταν ένας απ’ αυτούς κοιμηθεί, άλλος τον αντικαθιστά. Και η δωδεκάδα μένει πάντοτε… ακεραία, χωρίς να της λείπει κανείς. Λέγεται ότι κάποιοι τους είδαν και αμέσως τους έχασαν. Κάποιοι άλλοι τους είδαν και χάθηκαν μαζί τους. Ένας νέος υποτακτικός είδε έναν απ’ αυτούς. Διηγήθηκε στον γέροντά του το γεγονός και ο γέροντας του είπε «έπρεπε να τον ακολουθήσεις». Αρχιμανδρίτης Βασίλειος Γοντικάκης Ηγούμενος της Μονής Ιβήρων Αγίου Όρους Μαρτυρία επίσημη δεν υπάρχει για τους περιβόητους -κατά τα άλλα- δώδεκα αόρατους μοναχούς του Αγίου Όρους. Στο εύλογο και λογικό ερώτημα: θρύλος ή πραγματικότητα; δεν υπάρχει «λογική» απάντηση. Η μόνη απάντηση έρχεται αβίαστα και φυσικά από τον π. Βασίλειο, στο παραπάνω παλαιότερο κείμενο του, λίγο πιο κάτω: «Το γεγονός είναι ότι η πραγματικότης στο Όρος είναι Θρύλος». Δεν είναι άλλωστε λίγοι οι επισκέπτες του Άθω που, ενώ ξεκίνησαν για βόλτα αναψυχής ή διερευνητική εκδρομή στο βουνό αυτό της Χαλκιδικής, στο τέλος έφτασαν να αναρωτιούνται αν ήταν πραγματικότητα όλο εκείνο που έζησαν κατά την παραμονή τους στο Άγιο Όρος. Σε τέτοιον τόπο λοιπόν, που γεννά αισθήσεις και εμπειρίες απρόσμενες, ακόμη και στους πιο «υλιστές» επισκέπτες του, τίποτε δεν θα μπορούσε να είναι πραγματικά α-φύσικο, πολλά όμως μπορούν να είναι «ονειρικά φυσικά». ΜΥΣΤΙΚΑ ΣΤΑ ΒΑΘΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ… Είναι εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να ξετυλίξει κάποιος το νήμα αυτής της αγιορείτικης παράδοσης και να βρει την αρχή του. Πριν από λίγο καιρό, παρέα πολύ καλών φίλων μου επισκέφτηκε διάφορες μονές του Αγίου Όρους, όπου, μεταξύ πολλών άλλων ερωτημάτων, έθεταν στους μοναχούς -αλλά και σε τακτικούς χρόνιους επισκέπτες- το ερώτημα, τι γνωρίζουν για τους δώδεκα αόρατους. Δεν ήταν λίγοι αυτοί, λαϊκοί και μοναχοί, που γέλασαν ή και σάρκασαν με την ερώτηση. «Μα είναι δυνατόν να ασχολείστε με τέτοια πράγματα;», «Μα πιστεύετε ακόμη σε τέτοια παραμύθια;», ήταν κάποιες από τις απαντήσεις που έλαβαν. Αυτό όμως που κυρίως εισέπραξαν από την πλειονότητα όσων ρώτησαν, ήταν καταρχήν η κρυψίνοια και η επιφυλακτικότητα. Κανείς δεν είχε διάθεση να μιλήσει, όσοι γνώριζαν κάτι δεν μπορούσαν να το πουν, επειδή «τους το είχαν μυστικά εμπιστευτεί», όπως έλεγαν. Τα μόνα «στοιχεία» που συνέλεξαν ήταν ότι η «ομάδα» των δώδεκα αόρατων αποτελεί πραγματικότητα μακραίωνη, η οποία παρέμενε απόλυτα μυστική για πάρα πολλές δεκαετίες. Πριν από μερικά χρόνια όμως (κανένας δεν ξέρει πόσα χρόνια), η ύπαρξη αυτών διέρρευσε από τον πνευματικό πατέρα ενός από αυτούς τους δώδεκα, ο οποίος καλοπροαίρετα μίλησε κάπου για την ύπαρξη τους. Είναι αξιοσημείωτο ότι κανένας δεν θέλησε να αναφέρει το όνομα του εν λόγω πνευματικού, ενώ όλοι όσοι είπαν τα παραπάνω, γνώριζαν το όνομα του. Τόνιζαν μάλιστα ότι από τότε που διέρρευσε αυτή η πληροφορία, πολλά έχουν λεχθεί, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμία άλλη αξιόπιστη μαρτυρία από πρώτο χέρι. Κατά γενική πεποίθηση, οι δώδεκα ζούνε κυρίως στην κορυφή του Άθω, πολλές φορές όμως μπορεί κάποιος να τους δει (αν έχει αντίστοιχο χάρισμα), σε οποιοδήποτε μέρος του Αγίου Όρους. Έχουν ξεπεράσει τις ανάγκες της φύσης, γι’ αυτό δεν χρειάζονται τροφή, αλλά τρέφονται επαρκώς με την ευχή του Ιησού (πρόκειται για το γνωστό Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με). Είναι εύλογο βέβαια αυτή η αναφορά να γεννά υποψίες και δυσπιστίες, αφού έρχεται σε κατακόρυφη αντίθεση με την ανθρώπινη λογική μας. Πρόκειται ίσως για την πραγματικά δυσεύρετη στην εποχή μας εμπειρία των «χωμάτινων» ανθρώπων, ανθρώπων σαν εμάς, να ζουν μέσα στην άχρονη και άκτιστη αλήθεια του Αγίου Πνεύματος. Πρόκειται για βίωμα που δεν μπορεί να μεταδοθεί με λόγια, ούτε φυσικά να αποδειχθεί με μαθηματική -ή οποια- δήποτε άλλη- λογική. Πολλοί επισκέπτες του Αθω, αλλά και πολλοί καλόγεροι αναφέρουν ότι σε περιπλανήσεις τους στο βουνό ή κατά τη διάρκεια της μοναχικής προσευχής τους, είχαν την έντονη, διαρκή και βέβαιη αίσθηση της παρουσίας κάποιου κοντά τους, ενώ δεν φαινόταν κανείς. Ξαφνικά εμφανίστηκε κάποιος «από το πουθενά», άλλοι αναφέρουν ότι τούς μίλησε και άλλοι ότι ήταν αμίλητος, κι ότι όπως ξαφνικά εμφανίστηκε, το ίδιο απρόσμενα εξαφανίστηκε. Πρωτάκουσα γι’ αυτούς πριν από λίγα χρόνια από έναν φίλο μου που ονομάζεται Τρύφωνας – όνομα όχι ιδιαίτερα συνηθισμένο, το αναφέρω επειδή έχει κάποια σημασία στην εμπειρία που μου μετέφερε. Είχε επισκεφτεί τότε για πρώτη φορά το Αγιο Όρος (κατά τα επόμενα χρόνια έγινε τακτικός επισκέπτης του) με διάθεση καλοπροαίρετη, αλλά ιδιαίτερα δύσπιστη, θεωρώντας τον εαυτό του «άθεο σκεπτικιστή», όπως έλεγε. Φιλοξενήθηκε σε κάποιο παραλιακό μοναστήρι, συγκεκριμένα στη Μονή του Οσίου Γρηγορίου. Νωρίς το απόγευμα, την πρώτη μέρα της άφιξης του, βγήκε για να περπατήσει στη μεγάλη παραλία. Απολάμβανε τη γαλήνη του τοπίου, χωρίς σκέψεις, όταν ξαφνικά βλέπει κάποιον να τρέχει με απίστευτη ταχύτητα, όπως μου είπε, προς το μέρος του και να κουνά τα χέρια του, σαν για να τραβήξει την προσοχή του. Δεν υπήρχαν άλλοι άνθρωποι εκείνη την ώρα σ’ εκείνο το σημείο. Πλησιάζοντας, ακούει να του φωνάζει με λαχτάρα: «Τρύφωνα… Τρύφωνα… είδα τον Θεό, μίλησα μαζί Του! Μεγάλη μέρα σήμερα…». Όταν έφτασε κοντά του σταμάτησε, τον κοίταξε στα μάτια και με άπλετο χαμόγελο τού είπε λαχανιασμένος απ’ το πολύ τρέξιμο:«Είμαι πολύ χαρούμενος σήμερα, Τρύφωνα, γι’ αυτό τρέχω…». Ήταν μισόγυμνος κι έμοιαζε με τρελό. Ξαφνιασμένος ο φίλος μου και πριν καν προλάβει να τον ρωτήσει, τουλάχιστον, πού ήξερε το όνομα του, ο «τρελός καλόγερος» εξαφανίστηκε. «Δεν θα ξεχάσω ποτέ την ένταση των ματιών του που έλαμπαν από ευτυχία», μου είπε αργότερα ο Τρύφωνας. Όταν διηγήθηκε την εμπειρία του στους καλόγερους του μοναστηριού που τον φιλοξενούσε, ομόφωνα όλοι τού είπαν ότι πρόκειται σίγουρα για έναν από τους δώδεκα αόρατους… Από τότε μέχρι σήμερα δεν είδε ξανά κανέναν στα πολυάριθμα ταξίδια του σε διάφορες περιοχές του Αθω. ΔΩΔΕΚΑ ΑΟΡΑΤΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ Πολύ συχνά, οι μυστηριώδεις αυτοί «αόρατοι» ή «ανύπαρκτοι» (με την έννοια του ακραία ταπεινού) καλόγεροι χαρακτηρίζονται ως «φύλακες». Ο χαρακτηρισμός αυτός μάλιστα, παίρνει πολλές φορές σπουδαιότητα μεγαλύτερη από την ιδιότητα τους ως «αόρατοι». Τι είναι αλήθεια αυτό που φυλάνε; Πάλι δεν θα βρούμε μία και μόνη απάντηση στο ερώτημα, αλλά διάφορες, όχι κατ’ ανάγκη ετερόκλητες μεταξύ τους, απαντήσεις. Ο π. Βασίλειος ο Ιβηρίτης αναφέρει ότι «φυλάνε», «κρατούν» τη ζωή την ίδια στο Αγιο Όρος και αποτελούν ευλογία για όλον τον κόσμο. Κάποιοι άλλοι τούς χαρακτηρίζουν ως φύλακες της ΟρΘοδοξίας και του Ελληνισμού. Υπάρχει μάλιστα διαδεδομένη -μεταξύ αυτών που πιστεύουν στην ύπαρξη τους- η άποψη ότι συγκεντρώνονται και οι δώδεκα σε κάποιο μέρος της κορυφής του Αθω (κάθε φορά σε διαφορετικό σημείο, αλλά πάντα στην κορυφή), όποτε προκύπτει στην κοινωνία κάποιο εθνικό ή πίστεως θέμα-πρόβλημα. Πώς γίνεται η συνεννόηση μεταξύ τους για τον τόπο και χρόνο της συνάντησης; Όπως ίσως ήδη καταλάβατε, αυτή γίνεται με κάποιον τρόπο που εμείς μπορούμε να αντιληφθούμε ως «τηλεπαθητικό». Δώδεκα άνθρωποι που κατάφεραν να ξεπεράσουν τη φύση σε κάθε απαίτηση της και να πνευματοποιηθούν κατ’ ουσίαν, δεν είναι δυνατό παρά να επικοινωνούν μεταξύ τους επαρκώς, πνευματικά και μόνο. Υπάρχει έντονη μεταξύ των μοναχών η πίστη ότι οι δώδεκα αόρατοι «συγκάτοικοι» τους προσπαθούν να περιφρουρούν από απειλές και να φυλάττουν ιδιαίτερα αυτό που ονομάζουμε «Ελληνισμό», ό,τι κι αν σημαίνει στις συνειδήσεις μας. Για το λόγο αυτόν μάλιστα πιστεύεται ότι αποτελούν τη φυσική συνέχεια του αρχαιοελληνικού δωδεκάθεου, επιπλέον και για το λόγο της σύμπτωσης του αριθμού τους. Παρενθετικά δεν μπορώ να μην αναφέρω πως για άλλη μια φορά γίνεται αξιοσημείωτο το γεγονός ότι οι Αγιορείτες (και συνεπώς η ορθόδοξη παράδοση της οποίας είναι φορείς) δεν απορρίπτουν το αρχαίο ελληνικό πνεύμα, αλλά συνδέονται σε φυσική συνέχεια μαζί του και ιο αφομοιώνουν μετουσιώνοντας το σε νέα πραγματικότητα. ΑΕΙΚΙΝΗΤΗ ΣΤΑΣΗ; Άνθρωποι που έγιναν εν ζωή αύρες, άνθρωποι που πραγματοποιούν την ύψιστη δράση στην κατάσταση της ησυχίας, άνθρωποι που δεν προσεύχονται πια, αλλά έγιναν οι ίδιοι προσευχή, άνθρωποι που κατάφεραν τέτοια ύψη ταπείνωσης, ώστε πέρασαν στην ανυπαρξία πριν να πεθάνουν. Και μέσα από την «ανυπαρξία» τους μπορούν να παρέχουν σε όσους τους γνωρίσουν, όλα όσα δεν μπόρεσε κανένας σημαντικός ή ασήμαντος κοσμικός να τους παράσχει.Σημαντικότερο απ’ όλα: η πνοή της ελευθερίας. Δεν διδάσκουν με λόγια κανένα δόγμα ή αρχή πίστης, αλλά εμπνέουν με την ύπαρξη τους και μεταδίδουν την απίστευτη δύναμη τους απέναντι σε κάθε δουλική αναγκαιότητα. Η ευλογία τους διαχέεται σε σημείο που να αποτελεί δύναμη συνεκτική της κτίσεως. Η ανωτερότητά τους απέναντι σε κάθε ανάγκη και η γενναιότητα της αγάπης τους που τίποτε δεν αποζητά, παραμένουν για μας καταστάσεις ύπαρξης ανερμήνευτες. Λένε πως κάθε σύναξη τους συνοδεύεται μοιραία από λαμπρότατο φως στο σημείο της συνάντησης. Δεν αποκλείεται αυτοί οι ίδιοι να είναι το φως, υπάρξεις σωματικές, φωτεινές και άσαρκες. Παραμύθι; Υπερβολή; Ψέμα υποκινούμενο από σκοταδιστές για χειραγώγηση των αφελών; Ίσως… Ίσως κι όχι… Αυτές οι ερωτήσεις μοιάζουν με το μεγάλο ερώτημα: «Υπάρχει Θεός»; Πώς να απαντηθεί με ναι ή όχι και πώς να αποδειχθεί η όποια απάντηση; Αξίζει νομίζω να σας πω αυτά που μου ανέφερε ο Θανάσης, φίλος αγιογράφος που επισκέπτεται κατά καιρούς το μοναστήρι της «Μικράς Αγίας Άννας», για λόγους κυρίως επαγγελματικούς. Το μοναστήρι βρίσκεται σε μεγάλο ύψος και η θέα που μπορεί κάποιος να απολαύσει από εκεί είναι, όπως λένε, μοναδική. Πριν από έναν περίπου μήνα ο Θανάσης ξαναβρέθηκε εκεί και το βράδυ, όπως συνήθιζε, βγήκε με το φακό του για περίπατο. «Είχε κρύο και υπέροχη διαφάνεια», μου είπε. Δεν είχε ύπνο και αφέθηκε να περιπλανηθεί μέσα στη νύχτα, ώσπου έφτασε στα Κατουνάκια. Δεν ήταν άλλωστε η πρώτη φορά που έκανε ανάλογες νυχτερινές βόλτες στο Αγιο Όρος. Ξαφνικά άκουσε, πολύ κοντά του, έντονο θόρυβο μέσα από τα δέντρα και τους ψηλούς θάμνους. Τρόμαξε, έστρεψε το φακό του προς το μέρος απ’ όπου ερχόταν ο θόρυβος κι ενστικτωδώς έσκυψε για να πιάσει κάποιο ξύλο ή πέτρα ή οποιοδήποτε «όργανο άμυνας» για τον κίνδυνο που τον απειλούσε. Προς στιγμή νόμισε ότι ήταν κάποιο μεγάλο ζώο. Ακουσε για δεύτερη φορά, πιο δυνατό τον ήχο. Με το φακό του σταθερά στραμμένο προς τα εκεί και αρκετά τρομαγμένος, είδε ξαφνικά μπροστά του μια ψιλόλιγνη, φωτεινή σιλουέτα, έναν άντρα γυμνό και πολύ αδύνατο με γενειάδα που έφτανε μέχρι τα γόνατά του. Η λαμπερή ύπαρξη τού χαμογέλασε ήρεμα, έκανε μπροστά του μετάνοια κι εξαφανίστηκε χωρίς να πει τίποτα, αφήνοντας θεϊκή γαλήνη στο χώρο και τον Θανάση να κοιτά ακίνητος και ξαφνιασμένος μέσα στο τσουχτερό κρύο. «Απ’ το χαμόγελο του θαρρείς ξεχυνόταν όλου του κόσμου η αγάπη», μου είπε όταν επέστρεψε. «Δεν είπε τίποτα, μου έδωσε όμως τόση δύναμη όση δεν θα μου έδιναν όλες οι φιλολογίες μαζεμένες…», έλεγε συνεπαρμένος. Οι μαρτυρίες ανθρώπων που τους συνάντησαν μιλούν για άρρητη γλυκύτητα και έκχυση αγάπης, δίχως προϋποθέσεις και σχόλια. Για δυναμισμό μέσα στη σιωπή και στη γαλήνη. Για ολική δύναμη που δεν μπορεί να εκφραστεί. Για αρμονία εσωτερική και ταυτόχρονα με το εξωτερικό περιβάλλον. Για άλλης ποιότητας ελευθερία που κανένα κοινωνικό, πολιτικό ή θρησκευτικό πρότυπο δεν μπόρεσε να εμπνεύσει και να πραγματώσει. ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΑ ΑΠ’ ΑΥΤΟ… Στη θρησκεία, το «θαύμα» αποτελεί τομή στη φύση. Στην πίστη, το «θαύμα» είναι το φυσικό. Οι «άγιες» υπάρξεις είναι οι φυσιολογικές υπάρξεις. Γι’ αυτούς που έχουν δεχτεί τη χάρη του Αγίου Πνεύματος τίποτε δεν είναι αφύσικο. Πρόκειται βέβαια για κατάσταση ύπαρξης που οι περισσότεροι από εμάς δεν γνωρίζουμε, το γεγονός όμως ότι εμείς είμαστε φτωχοί από αυτό το βίωμα δεν σημαίνει ότι η κατάσταση αυτή δεν υπάρχει. Οι δώδεκα «αόρατοι» παραμένουν δώδεκα επί αιώνες, όχι επειδή ζουν σιην αιωνιότητα, αλλά επειδή αντικαθίστανται κάθε φορά που κάποιος αφήνει οριστικά αυτόν τον κόσμο.Η διατήρηση αυτού του αριθμού μάλιστα, σύμφωνα με την παράδοση, είναι απαραίτητη για τη σωτηρία της υλικής κτίσης ή μέρους αυτής. Μοιάζει σαν οι δώδεκα αρχαίοι Έλληνες θεοί του Ολύμπου -οι δώδεκα απεικονίσεις των φυσικών δυνάμεων- να μεταποιήθηκαν σε δώδεκα τιέραν της φύσεως υπάρξεις, οι ανθρωπόμορφοι θεοί να εξελίχθηκαν αβίαστα σε «θεόμορφους» ανθρώπους και να μετακόμισαν στο άλλο βουνό, στον Άθω της Χαλκιδικής. Στα αυτιά και στη διάνοια πολλών, φαντάζει παραμύθι. Γι’ αυτούς εκεί επάνω, στην κορυφή του Άθω, είναι αυτονόητη πραγματικότητα. Για εμένα προσωπικά αποτελεί μυστήριο, εξ ορισμού ανεξιχνίαστο, που δεν περιορίζεται βέβαια γεωγραφικά στο Άγιο Όρος, που δεν περιορίζεται γενικότερο σε κανέναν τόπο. Το μυστήριο των δώδεκα αοράτων μοναχών στην κορυφή του Άθω, μέσα στη συνείδηση μου συγγενεύει με το μυστήριο της σιωπής του θεού, η οποία ξεπερνάει καθετί αισθητό, οι περισσότεροι όμως το έχουμε αισθανθεί με βεβαιότητα μοναδική. Η πνοή, το πνεύμα, η ευλογία των αόρατων εκτείνεται σε οποιονδήποτε μπορεί να την αισθανθεί ως οικεία, οπουδήποτε κι αν βρίσκεται. «Το πνεύμα πνέει όπου θέλει»,σύμφωνα με τη γνωστή ρήση και φυσικά αγγίζει οποιουσδήποτε βρει να έχουν στοιχεία συγγενικά μαζί του. Είμαι από τους ανθρώπους που δεν πιστεύουν σε τίποτε μετα-φυσικό. Πιστεύω στη δυνατότητα ύπαρξης των υπερ-φυσικών πραγμάτων και καταστάσεων, στην υπέρβαση δηλαδή των δεδομένων της φύσης, αλλά όχι σε καταστάσεις «μετά τη φύση». Γι’ αυτό δεν μπόρεσα ποτέ να θεωρήσω την ιδιότητα του «μη ορατού» των δώδεκα μοναχών, ως κατάσταση μεταφυσική. Θεωρώ ότι γίνονται αόρατοι, «ανύπαρκτοι», μέσα από την άκρα ταπείνωση, την εκούσια και ολοκληρωτική διαγραφή της ύπαρξης τους, την οδυνηρή συντριβή κάθε προσδιορισμού του «εγώ» (ακόμη και των θεωρούμενων «καλών» και θετικών), μέσα από την ελεύθερη και απόλυτη αγάπη που δεν γνωρίζει υστεροβουλίες, γιατί προέρχεται από υπάρξεις που εκμηδένισαν τις ανάγκες. Μ’ αυτήν την έννοια, η αντηλιά των αόρατων εκτείνεται πέρα από τα όρια του Άθω, σε κάθε ασκητή της ταπείνωσης και της μηδένισης του «εγώ», σε κάθε «σαλό» που καταισχύνει τη σοφία των σοφών, σε κάθε άνθρωπο, μοναχό ή κοσμικό, που αγάπησε τόσο πολύ τον Θεό, ώστε «ηρπάγη» κοντά Του, ενώ συνέχιζε την ύπαρξη του σ’ αυτήν τη ζωή και σ’ αυτήν τη γη… Φυσικά δεν μπορώ, προσωπικά εγώ, να γνωρίζω και να μιλήσω για τη βέβαιη ύπαρξη ή βέβαιη μυθολογία αυτών των μοναχών, μπορώ όμως με βεβαιότητα να πω ότι, εφόσον μπορούμε να γίνουμε μέτοχοι των καταστάσεων που οδηγούν σ’ αυτήν την ενεργητική και δημιουργική «ανυπαρξία», οι δώδεκα μοναχοί θα ζουν πάντα μέσα στους μετόχους αυτών. ΑΝΤΑΥΓΕΙΑ ΚΑΛΟΣΥΝΗΣ… Οι αόρατοι της κορφής του Άθωνα είναι οι ταπεινοί, οι απλοί και ασήμαντοι οι πλήρεις Πνεύματος Αγίου που κυκλοφορούν μεταξύ μας. Κάνουν τη ζωή παράδεισο. Και ενώ σου χαρίζουν ό,τι πολύτιμο βρήκες στον κόσμο, δεν ζητούν καμμιά ανταμοιβή. Δεν Θεωρούν τον εαυτό τους μεταξύ των ζώντων. Δεν έχει, κατ’ αυτούς, καμμιά αξία η ύπαρξή τους. Ό,τι έχουν το οφείλουν στον Θεό. Ετσι καταλήγουν να είναι μια ανταύγεια καλωσύνης προς όλους, φανερώνοντας την αγάπη του Θεού προς τον κόσμο ολόκληρο. Αυτοί αγιάζουν το Όρος. Σε κάνουν να αγαπάς τη ζωή, και σου ανοίγουν ορίζοντες ελευθερίας. Σου δίδουν όλα όσα δεν μπόρεσαν να σου δώσουν οι «σοφοί και συνετοί». Αυτοί δεν παρέρχονται και δεν χάνονται, έστω και αν περάσουν αιώνες. Βρίσκονται εδώ και παντού ως ευλογία και κουράγιο ανερμήνευτο. Το παραπάνω είναι απόσπασμα από το κείμενο του π. Βασιλείου Γοντικάκη, με το οποίο άρχισα. Η πληρότητα της γραφής του πάνω στο δέμα αυτό είναι απόλυτη. Συνήθως, όταν αυτο-αποκαλύπτονται, ταυτόχρονα αποκαλύπτουν. Κι αυτό που αποκαλύπτουν βρίσκεται μέσα στον άλλον που έχουν απέναντι τους και που ο ίδιος πιθανόν να μην το είχε ποτέ συνειδητοποιήσει. Η επαφή μαζί τους δεν συγκινεί, συγκλονίζει. Όπως η αστραπή με τη λάμψη της, οξύτατη και σύντομη. Όπως ο Θεός, τιανταχού παρών και ταυτόχρονα υπερφυσικός. Όπως οι άγιοι, αφύσικα δυνατοί μέσα στην άκρα ταπείνωση. Δεν νομίζω ότι έχει σημασία τι πιστεύει η διάνοια μας. Ο καθένας μπορεί να πιστεύει, να απιστεί, να προσεύχεται ή να χλευάζει, να σέβεται ή να σαρκάζει… Ο καθένας μπορεί να σταθεί με την απόλυτη προσωπική του ελευθερία απέναντι σ’ αυτό το μυστήριο.Κανένας δεν είναι «καλύτερος» ή «χειρότερος», εφόσον η άκρα ταπείνωση των αόρατων μπορεί να τους εμπεριέξει όλους με την ίδια αγάπη.

Το Πάσχα του Καλοκαιριού....!

Ο μήνας Αύγουστος εἶναι ἀφιερωμένος στὴν Παναγία μας. Ἐπίκεντρο ἡ μεγάλη θεομητορικὴ ἑορτὴ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, τὴν ὁποία ἀποκαλεῖ ὁ πιστὸς καὶ εὐσεβὴς λαὸς μᾶς «Πάσχα τοῦ καλοκαιριοῦ». Ἡ Ἐκκλησία μας, τιμώντας τὸ σεπτὸ καὶ πανίερο πρόσωπο τῆς Θεομήτορος, ὅπως ὁρίζει ἡ δισχιλιόχρονη ὀρθόδοξη παράδοσή μας, καθιέρωσε νὰ ψάλλονται, τὸ πρῶτο δεκαπενθήμερο, στοὺς ναοὺς οἱ περίφημοι καὶ λαοφιλεῖς Παρακλητικοὶ Κανόνες, πρὸς δοξασμὸ τῆς Παναγίας μας καὶ πνευματικὸ ὄφελος τῶν πιστῶν. Ἡ Παρθένος Μαρία ὑπῆρξε τὸ τιμιότατο καὶ καθαρότατο σκεῦος ἐκλογῆς τοῦ Θεοῦ, γιὰ νὰ ἀξιωθεῖ νὰ κυοφορήσει στὴν πάναγνη γαστέρα της τὸν ἄπειρο καὶ αἰώνιο Θεό. Ἀξιώθηκε, διά τῆς ὑπακοῆς της, νὰ γίνει ἡ νοητὴ γέφυρα, ἡ ὁποία ἐπανένωσε τὸν ἄνθρωπο μὲ τὸ Θεό. Μὲ τὴν ἄσπορο κύησή της ἄνοιξε καὶ πάλι τὴν ἑπτασφράγιστη Ἐδὲμ γιὰ τὸ ἀνθρώπινο γένος. Εἶναι ἡ πολυτιμότατη προσφορὰ τοῦ ἀνθρωπίνου γένους πρὸς τὸ Θεό, γιὰ νὰ συντελεστεῖ τὸ ἔργο τῆς σωτηρίας μας. Ὡς ἄνθρωπος καὶ ὡς Θεοῦ Μητέρα, εἶναι ἡ ἀέναος ἱκέτης μας στὸν οὐρανὸ καὶ ἡ ταχύτατη βοηθός μας στὶς ἐγκόσμιες θλίψεις μας. Ὁ πιστὸς ὀρθόδοξος λαὸς μας φέρει βαθιὰ μέσα στὴν ψυχοσύνθεσή του αὐτὴ τὴν πίστη καὶ γι’ αὐτὸ ἀποδίδει τὴν δέουσα τιμὴ πρὸς τὸ σεπτὸ καὶ ἅγιο πρόσωπό της. Ἀντίθετα οἱ ἑτερόδοξοι αἱρετικοὶ διέστρεψαν τὴν ἀρχέγονη πίστη τῆς Ἐκκλησίας μας. Οἱ παπικοὶ πρόσθεσαν αὐθαίρετες δοξασίες στὴ Θεομήτορα καὶ τὴν ἀνήγαγαν σὲ Θεό. Οἱ προτεστάντες ἀρνοῦνται ὁποιαδήποτε τιμὴ πρὸς αὐτή. Ὑπάρχουν βεβαίως καὶ χειρότερα, οἱ βλάσφημοι, οἱ ὁποῖοι βρίζουν χυδαῖα καὶ ἀναίτια τὸ πρόσωπό της. Αὐτὴ τὴν εὐλογημένη περίοδο ἂς τιμήσουμε καὶ ἐμεῖς ὅπως ταιριάζει τὴν Παναγία μας, καὶ νὰ εἴμαστε σίγουροι ὅτι θὰ πάρουμε πλουσιοπάροχα τὴν ἀνταμοιβή μας ἀπὸ ἐκείνη!

Το Άγιος Φως και ο Άγιος Τόνουμ ο Εμίρης.Ο Χότζας που έγινε Μάρτυρας!

Τό Ἅγιο Φῶς ἐμφανίζεται μέ τήν ἐπίκληση Ὀρθοδόξου Ἀρχιερέως (τοῦ Πατριάρχου Ἱεροσολύμων ἤ τοῦ ἀναπληρωτοῦ του). Ὁσάκις ἐπεχείρησαν νά τό ζητήσουν ἑτερόδοξοι (αἱρετικοί), Καθολικοί καί Ἀρμένιοι ἀπέτυχαν. Συγκεκριμένα τό ἔτος 1101μ.Χ., οἱ Λατίνοι τότε πού οἱ Ἅγιοι Τόποι εἶχαν περιέλθει στούς Σταυροφόρους δέν μπόρεσαν νά λάβουν τό Ἅγιο Φῶς, παρά τίς προσευχές καί τίς τελεσθεῖσες λιτανεῖες πού ἔκαμαν ἀπό τό Μεγάλο Σάββατο, μέχρι τό πρωΐ τῆς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα. Τό Ἅγιο Φῶς « ἐμφανίσθηκε» ὅταν ἀπεχώρησαν αὐτοί, στούς ἐναπομείναντες Ἕλληνες, οἱ ὁποῖοι προσευχήθηκαν μέ πίστη καί ἐγέμισαν ὅλο τό Ναό. Τότε, μέ ἀλλαλαγμούς ἔτρεξαν οἱ Λατῖνοι καί το πῆραν ἀπό τούς Ἕλληνες, ταπεινωμένοι. Ἕκτοτε, ἡ τελετή τοῦ Ἁγίου Φωτός καί ἐπί τῶν Σταυροφόρων ἀκόμη, παρέμεινε ὡς καθαρά Ἑλληνική τελετή (Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου Ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων, σελ. 426, 427). Ἐπίσης, ἀργότερα, δέν μποροῦσαν νά λάβουν το Ἅγιο Φῶς καί οἱ Ἀρμένιοι (Μονοφυσῖτες). Τό ἔτος 1579 μ.Χ. οἱ Ἀρμένιοι ἐδωροδόκησαν τους Τούρκους πού κατεῖχαν τά Ἱεροσόλυμα καί τό Μεγάλο Σάββατο εἰσῆλθε στόν Πανάγιο Τάφο ὁ ἰδικός τους Πατριάρχης νά πάρει τό Ἅγιο Φῶς. Ἔτσι, οἱ Ὀρθόδοξοι μέ τόν Πατριάρχη ἦλθαν καί ἔμειναν ἔξω ἀπό τό Ναό τῆς Ἀναστάσεως, στήν Ἁγία Αὐλή. Ἡ λύπη τους ἦταν μεγάλη, γι᾽ αὐτό προσεύχονταν στόν Κύριο μέ πολύ πόνο. Ὁ Ὀρθόδοξος Πατριάρχης καθόταν περίλυπος μπροστά στήν ἀριστερή μαρμάρινη κολώνα τῆς Πύλης τοῦ Ναοῦ. Ἐν τῶ μεταξύ, ἐντός τοῦ Ναοῦ ὁ Πατριάρχης τῶν Ἀρμενίων καί οἱ Ἀρμένιοι προσεύχονταν καί παρακαλοῦσαν τόν Κύριο νά λάβουν τό Ἅγιο Φῶς, ἀλλά δυστυχῶς τοῦτο δέν ἐμφανιζόταν. Στό ἀπέναντι τζαμί, ἦταν ἀνεβασμένος γιά νά κάνει τή συνηθισμένη προσευχή ὁ Ἄραβας Χότζας Ἐμίρης Τούνομ. Ἔξαφνα ὅμως, τό Ἅγιο Φῶς, «σχίζει» τήν κολώνα, πού ἦταν μπροστά στόν ἕλληνα Πατριάρχη καί ἐμφανίζεται θαυμαστά πρός μεγάλη χαρά τῶν Ὀρθοδόξων. Ὁ Χότζας βλέποντας το παράδοξο αὐτό γεγονός καί γιά νά προλάβει τό ὡραῖο οὐράνιο φῶς, ἔπεσε κάτω καί δέν ἔπαθε τίποτα. Και ἐνῶ ὅταν ἦταν στόν μιναρέ ὑμνοῦσε τον Ἀλλάχ, τώρα ἄρχιζε να φωνάζει ὅτι ὁ Χριστός εἶναι Θεός ἀληθινός και ὅτι Αὐτόν πρέπει να προσκυνοῦμε. Οἱ Τοῦρκοι, ἀκούγοντας τόν Χότζα νά κηρύττει τόν Χριστό, ἀντί τοῦ Ἀλλάχ, τόν ἔπιασαν καί τόν σκότωσαν (τόν ἔκαψαν). Τό ἀνωτέρω θαῦμα συνέβη στίς 18 Ἀπριλίου τοῦ 1579 μ.Χ. ἐπί Σουλτάνου Μουράτ καί Πατριάρχου Ἱεροσολύμων Σωφρονίου τοῦ Δ΄. Ἀπό τότε σουλτανικό φιρμάνι ὅρισε ὅτι μόνον οἱ Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες να μεταδίδουν τό Ἅγιο Φῶς. Ὁ Μάρτυρας Ἐμίρης Τούνομ ἁγίασε και ἄς μήν ἦταν Χριστιανός, διότι βαπτίσθηκε στό αἷμα τοῦ μαρτυρίου. Τεμάχια τῶν ἱερῶν λειψάνων του εὑρίσκονται γιά προσκύνημα στή γυναικεῖα Μονή τῆς Μεγάλης Παναγιᾶς Ἱεροσολύμων, πού ἔκτισε ἡ Ἁγία Μελάνη. Ἡ ἱερά κολῶνα, πού «διερράγη» ἀπό τό Ἅγιο Φῶς σώζεται μέχρι σήμερα, μαυρισμένη ἀλλά καί εὐωδιάζουσα. Ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι, πρίν μποῦμε στό Ναό τῆς Ἀναστάσεως, τήν ἀσπαζόμεθα, στή σχισμή γιά εὐλογία. Εἶναι τό πρῶτο θαῦμα μέ το ὁποῖο μᾶς ὑποδέχεται ὁ Θεάνθρωπος στό Γολγοθᾶ Του καί στόν Πανάγιό Του Τάφο, ἕνα θαῦμα συγκλονιστικό καί συνεχές.

Η ψυχή μετά τον θάνατο. Οι πρώτες δύο ημέρες μετά το θάνατο, τα τελώνια, οι σαράντα ημέρες, και η κατάσταση των ψυχών μέχρι την Τελική Κρίση!

Οι πρώτες δύο ημέρες μετά το θάνατο Για διάστημα δύο ημερών η ψυχή απολαύει σχετικής ελευθερίας και έχει δυνατότητα να επισκεφθεί τόπους που της ήτα προσφιλείς στο παρελθόν, αλλά την Τρίτη ημέρα μετακινείται σε άλλες σφαίρες. Εδώ ο Αρχιεπίσκοπος Ιωάννης απλώς επαναλαμβάνει τη διδασκαλία που η Εκκλησία ήδη γνωρίζει από τον 4ο αιώνα, όταν ο άγγελος που συνόδευσε τον Αγ. Μακάριο Αλεξανδρείας στην έρημο, του είπε, θέλοντας να ερμηνεύσει την επιμνημόσυνη δέηση της Εκκλησίας για τους νεκρούς την Τρίτη ημέρα μετά θάνατο: «Όταν γίνεται η προσφορά της αναίμακτης θυσίας (μνημόσυνο στη θεία λειτουργία) στην Εκκλησία την τρίτη ημέρα, η ψυχή του κεκοιμημένου δέχεται από τον φύλακα άγγελο της ανακούφιση για τη λύπη που αισθάνεται λόγω του χωρισμού της από το σώμα… Στο διάστημα των δύο πρώτων ημερών επιτρέπεται στην ψυχή να περιπλανηθεί στον κόσμο, οπουδήποτε εκείνη επιθυμεί, με τη συντροφιά των αγγέλων που τη συνοδεύουν. Ως εκ τούτου η ψυχή, επειδή αγαπά το σώμα, μερικές φορές περιφέρεται στο οίκημα στο οποίο το σώμα της είχε σαβανωθεί, περνώντας έτσι δύο ημέρες όπως ένα πουλί που γυρεύει τη φωλιά του. Αλλά η ενάρετη ψυχή πλανιέται σε εκείνα τα μέρη στα οποία συνήθιζε να πράττει αγαθά έργα. Την τρίτη ημέρα, Εκείνος ο Οποίος ανέστη ο Ίδιος την τρίτη ημέρα από τους νεκρούς καλεί την ψυχή του Χριστιανού να μιμηθεί τη δική Του ανάσταση, να ανέλθει στους Ουρανούς όπου θα λατρεύει το Θεό όλων.» Στην Ορθόδοξη νεκρώσιμη ακολουθία, ο Αγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός περιγράφει παραστατικά την κατάσταση της ψυχής η οποία, έχοντας μεν αφήσει το σώμα αλλά παραμένοντας στη γη, είναι ανίκανη να επικοινωνήσει με τους αγαπημένους της τους οποίους βλέπει: «Οίμοι, οίον αγώνα έχει η ψυχή χωριζόμενη εκ του σώματος! Οίμοι, πόσα δακρύει τότε, και ουχ υπάρχει ο ελεών αυτήν! Προς τους αγγέλους τα όμματα ρέπουσα, άπρακτα καθικετεύει προς τους ανθρώπους τας χείρας εκτείνουσα, ουκ έχει τον βοηθούντα. Διό, αγαπητοί μου αδελφοί, εννοήσαντες ημών το βραχύ της ζωής, τω μεταστάντι την ανάπαυσιν, παρά Χριστού αιτησώμεθα, και ταις ψυχαίς ημών το μέγα έλεος». Σε γράμμα του προς τον αδελφό μιας αποθνήσκουσας γυναίκας, ο Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος γράφει: «Η αδελφή σου δεν θα πεθάνει. Το σώμα του ανθρώπου πεθαίνει, αλλά η προσωπικότητά του συνεχίζει να ζει. Απλώς μεταφέρεται σε μια άλλη τάξη ζωής… Δεν είναι εκείνη που θα βάλουν στον τάφο. Εκείνη βρίσκεται σε έναν άλλο τόπο όπου θα είναι θα είναι ακριβώς το ίδιο ζωντανή όσο και τώρα. Τις πρώτες ώρες και ημέρες θα βρίσκεται γύρω σου. Μόνο που δεν θα λέει τίποτα και εσύ δεν θα μπορείς να την δεις. Θα είναι όμως ακριβώς εδώ. Να το έχεις αυτό στο νου σου. Εμείς που μένουμε πίσω θρηνούμε για τους κεκοιμημένους, όμως για εκείνους τα πράγματα είναι αμέσως πιο εύκολα. Είναι πιο ευτυχισμένοι στη νέα κατάσταση. Όσοι έχουν πεθάνει και κατόπιν επαναφέρθηκαν στο σώμα διαπίστωσαν ότι το σώμα ήταν μια πολύ στενάχωρη κατοικία. Και η αδελφή σου θα αισθάνεται έτσι. Είναι πολύ καλύτερα εκεί, και εμείς νοιώθουμε οδύνη σαν να της έχει συμβεί κάτι απίστευτα κακό! Θα μας κοιτάζει και σίγουρα θα μένει κατάπληκτη με την αντίδρασή μας». Θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι η ανωτέρω περιγραφή των πρώτων δύο ημερών του θανάτου αποτελεί γενικό κανόνα, ο οποίος κατά κανένα τρόπο δεν ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις. Πράγματι τα περισσότερα παραδείγματα από την Ορθόδοξη γραμματεία, δεν συνάδουν με αυτόν τον κανόνα, και ο λόγος είναι φανερός: οι άγιοι, μην έχοντας καμιά απολύτως προσκόλληση στα εγκόσμια και ζώντας σε διαρκή προσδοκία της αναχώρησής τους για την άλλη ζωή, δεν ελκύονται καν από τους τόπους όπου έπρατταν τα αγαθά τους έργα αλλά ξεκινούν αμέσως την άνοδο τους στους Ουρανούς. Άλλοι, ξεκινούν την άνοδο τους πριν το τέλος των δύο ημερών για κάποιον ειδικό λόγο που μόνον η Θεία Πρόνοια γνωρίζει. Από την άλλη οι σύγχρονες «μεταθανάτιες» εμπειρίες, ατελείς καθώς είναι, ανήκουν όλες στον εξής κανόνα: η «εξωσωματική» κατάσταση αποτελεί μόνο το ξεκίνημα της αρχικής περιόδου ασώματης «περιπλάνησης» της ψυχής στους τόπους των επιγείων δεσμών της. Όμως κανείς από αυτούς τους ανθρώπους δεν έχει παραμείνει νεκρός για αρκετό χρονικό διάστημα, έστω μέχρι να συναντήσει τους αγγέλους που πρόκειται να τον συνοδεύσουν. Μερικοί επικριτές της Ορθόδοξης διδασκαλίας για την μετά θάνατον ζωή, θεωρούν ότι τέτοιες αποκλίσεις από το γενικό κανόνα για την μεταθανάτια εμπειρία αποδεικνύουν την ύπαρξη «αντιφάσεων» στην Ορθόδοξη διδασκαλία. Αυτοί οι επικριτές όμως είναι απλώς και μόνο προσκολλημένοι στις «κατά γράμμα» ερμηνείες. Η περιγραφή των πρώτων δύο ημερών, καθώς και των επομένων, σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί κάποια μορφή δόγματος. Είναι απλώς ένα «μοντέλο», το οποίο μάλιστα εκφράζει την πιο συνηθισμένη χρονική σειρά των εμπειριών της ψυχής μετά τον θάνατο. Οι πολλές περιπτώσεις, τόσο στην Ορθόδοξη γραμματεία όσο και στις αναφορές σύγχρονων σχετικών εμπειριών, όπου οι νεκροί έχουν στιγμιαία εμφανιστεί στους ζωντανούς μέσα στην πρώτη ή τις δύο πρώτες ημέρες μετά το θάνατο, μερικές φορές σε όνειρα, είναι παραδείγματα που επαληθεύουν το ότι όντος η ψυχή συνήθως παραμένει κοντά στη γη για κάποια σύντομη χρονική περίοδο. Κατά την τρίτη ημέρα, και συχνά πιο πριν, η περίοδος αυτή φθάνει στο τέλος της. Τα τελώνια Την ώρα αυτή (την τρίτη ημέρα), η ψυχή διέρχεται από λεγεώνες πονηρών πνευμάτων που παρεμποδίζουν την πορεία της και την κατηγορούν για διάφορες αμαρτίες, στις οποίες αυτά τα ίδια την είχαν παρασύρει. Σύμφωνα με διάφορες θεϊκές αποκαλύψεις υπάρχουν είκοσι τέτοια εμπόδια, τα επονομαζόμενα «τελώνια», σε καθένα από τα οποία περνά από δοκιμασία κάθε μορφή αμαρτίας. Η ψυχή αφού περάσει από ένα τελώνιο, συναντά το επόμενο, και μόνον αφού έχει διέλθει επιτυχώς από όλα τα τελώνια μπορεί αν συνεχίσει την πορεία της χωρίς να απορριφθεί βιαίως στη γέεννα. Το πόσο φοβεροί είναι αυτοί οι δαίμονες και τα τελώνια τους φένεται στο γεγονός ότι η ίδια η Παναγία, όταν πληροφορήθηκε από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ τον επικείμενο θάνατο Της, ικέτευσε τον Υιό Της να διασώσει την ψυχή Της από αυτούς τους δαίμονες και απαντώντας στην προσευχή Της, ο ίδιος ο Κύριος Ιησούς Χριστός εμφανίστηκε από τους Ουρανούς για να παραλάβει την ψυχή της Πάναγνου Μητρός Του και να την οδηγήσει στους Ουρανούς. Φοβερή είναι πράγματι, η τρίτη ημέρα για την ψυχή του απελθόντος, και για το λόγο αυτό η ψυχή έχει ιδιαίτερη ανάγκη τότε από προσευχές για την σωτηρία της. Σύντομα, μετά τον θάνατο, η ψυχή πράγματι βιώνει μια κρίση, τη Μερική Κρίση, ως τελική συγκεφαλαίωση του «αοράτου πολέμου» που έχει διεξαγάγει ή που απέτυχε να διεξαγάγει, στην επίγεια ζωή κατά τω πεπτωκότων πνευμάτων. Συνεχίζοντας την επιστολή του προς τον αδελφό της αποθνήσκουσας γυναίκας, ο Όσιος Θεοφάνης ο έγκλειστος γράφει: «Λίγο μετά το θάνατο, η ψυχή αρχίζει έναν αγώνα για να καταφέρει να διέλθει από τα τελώνια. Στον αγώνα της η αδελφή σου χρειάζεται βοήθεια! Θα πρέπει να στρέψεις όλη σου την προσοχή και όλη σου την αγάπη γι’ αυτήν στο πως θα την βοηθήσεις. Πιστεύω πως η μεγαλύτερη έμπρακτη απόδειξη της αγάπης σου θα είναι να αφήσεις την φροντίδα του νεκρού της σώματος στους άλλους, να αποχωρήσεις και, μένοντας μόνος σου οπουδήποτε μπορείς, να βυθιστείς σε προσευχή για την ψυχή της, για τη νέα κατάσταση στην οποία βρίσκεται και για τις καινούριες, απροσδόκητες ανάγκες της. Συνέχισε την ακατάπαυστη ικεσία σου στον Θεό για έξι εβδομάδες και περισσότερο. Όταν πέθανε η Οσία Θεοδώρα, το σακούλι από το οποίο πήραν χρυσό οι άγγελοι για να τη γλιτώσουν από τα τελώνια ήταν οι προσευχές του πνευματικού της πατέρα. Έτσι θα γίνει και με τις δικές σου προσευχές. Μην παραλείψεις να κάνεις όσα σου είπα. Αυτό είναι η πραγματική αγάπη.» Το «σακούλι» από το οποίο πήραν «χρυσό» οι άγγελοι και «εξόφλησαν τα χρέη» της Οσίας Θεοδώρας στα τελώνια έχει συχνά παρανοηθεί από κάποιους επικριτές της Ορθόδοξης διδασκαλίας. Μερικές φορές συγκρίνεται με τη λατινική έννοια του «πλεονάσματος χάριτος» των αγίων. Στην περίπτωση αυτή, τέτοιοι επικριτές ερμηνεύουν κατά γράμμα τα Ορθόδοξα κείμενα. Σε τίποτε άλλο δεν αναφέρεται το παραπάνω απόσπασμα παρά στις προσευχές της Εκκλησίας για τους αναπαυθέντες και ειδικότερα στις προσευχές ενός αγίου ανθρώπου και πνευματικού πατέρα. Είναι σχεδόν περιττό να πούμε ότι όλες αυτές οι περιγραφές έχουν μεταφυσική έννοια. Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί τη διδασκαλία περί τελωνίων τόσο σημαντική, ώστε έχει συμπεριλάβει σχετικές αναφορές σε πολλές από τις ακολουθίες της, μερικές εκ των οποίων αναφέρονται στο κεφάλαιο περί τελωνίων. Ειδικότερα, η Εκκλησία θεωρεί ιδιαιτέρως απαραίτητο να συνοδεύει με αυτήν τη διδασκαλία κάθε τέκνο της που αποθνήσκει. Στον «Κανόνα για την Αναχώρηση της Ψυχής», που διαβάζεται από τον ιερέα στο νεκρικό κρεβάτι κάθε πιστού, υπάρχουν τα παρακάτω τροπάρια: «Καθώς φεύγω από τη γη, αξίωσέ με να διέλθω ανεμπόδιστα από τον άρχοντα του αέρα, το διώκτη και βασανιστή, εκείνον που ως άδικος ανακριτής στέκεται πάνω στους φοβερούς δρόμους». (4η Ωδή) «Ω Πανένδοξε Θεοτόκε, οδήγησέ με εις τους Ουρανούς, στα ιερά και πολύτιμα χέρια των αγίων αγγέλων ώστε, προστατευμένος μέσα στα φτερά τους, να μην αντικρύσω τη ρυπαρή, αποκρουστική και σκοτεινή μορφή των δαιμόνων». (6η Ωδή) «Ω Αγία Θεοτόκε, Εσύ η Οποία γέννησες τον Παντοδύναμο Κύριο, απομάκρυνε από εμένα τον άρχοντα των φοβερών τελωνίων, τον κυβερνήτη του κόσμου, όταν φθάσει η στιγμή του θανάτου μου, ώστε να Σε δοξολογώ αιωνίως». (8η Ωδή) Κατ’ αυτόν τον τρόπο, τα λόγια της Εκκλησίας προετοιμάζουν τον αποθνήσκοντα Ορθόδοξο Χριστιανό για τις δοκιμασίες που θα συναντήσει μπροστά του. Οι σαράντα ημέρες Κατόπιν, έχοντας επιτυχώς διέλθει από τα τελώνια και υποκλιθεί βαθιά ενώπιον του Θεού, η ψυχή για διάστημα τριάντα επτά επιπλέον ημερών επισκέπτεται τις ουράνιες κατοικίες και τις αβύσσους της κολάσεως, μη γνωρίζοντας ακόμα που θα παραμείνει, και μόνον την τεσσαρακοστή ημέρα καθορίζεται η θέση στην οποία θα βρίσκεται μέχρι την ανάσταση των νεκρών. Σίγουρα δεν είναι παράξενο ότι η ψυχή, έχοντας διέλθει από τα τελώνια και παύσει μια για πάντα κάθε σχέση με τα επίγεια, εισάγεται στον αληθινά άλλο κόσμο, σε ένα τμήμα του οποίου θα παραμείνει αιωνίως. Σύμφωνα με την αποκάλυψη του Αγγέλου στον Αγ. Μακάριο Αλεξανδρείας, η ειδική επιμνημόσυνη δέηση υπέρ των απελθόντων την ένατη ημέρα μετά τον θάνατο (πέραν του γενικού συμβολισμού των εννέα αγγελικών ταγμάτων) πραγματοποιείται επειδή μέχρι τότε παρουσιάζονται στην ψυχή τα θαυμάσια του Παραδείσου, και μόνον κατόπιν αυτού, για το υπόλοιπο των σαράντα ημερών, της παρουσιάζονται τα μαρτύρια και τα φρικτά της κολάσεως, πριν τοποθετηθεί την τεσσαρακοστή ημέρα στη θέση στην οποία θα αναμένει την ανάσταση των νεκρών και την Τελική Κρίση. Θα πρέπει και πάλι να τονίσουμε ότι οι αναφερόμενοι αριθμοί αποτελούν γενικό κανόνα ή «μοντέλο» της μεταθανάτιας πραγματικότητας, και αναμφισβήτητα δεν ολοκληρώνουν όλες οι ψυχές των απελθόντων την πορεία τους ακριβώς σύμφωνα με τον «κανόνα». Γνωρίζουμε σαφώς ότι η Οσία Θεοδώρα, στην πραγματικότητα, ολοκλήρωσε το «γύρο της κολάσεως» ακριβώς την τεσσαρακοστή ημέρα, σύμφωνα με τη γήινη μέτρηση του χρόνου. Η κατάσταση των ψυχών μέχρι την Τελική Κρίση Μερικές ψυχές βρίσκονται (μετά τις σαράντα ημέρες) σε μια κατάσταση πρόγευσης της αιώνιας αγαλλίασης και μακαριότητας, ενώ άλλες σε μια κατάσταση τρόμου εξαιτίας των αιωνίων μαρτυρίων τα οποία θα υποστούν πλήρως μετά την Τελική Κρίση. Μέχρι τότε εξακολουθεί να υπάρχει δυνατότητα αλλαγής της κατάστασής τους, ιδιαιτέρως μέσω της υπέρ αυτών προσφοράς της Αναίμακτης Θυσίας (μνημόσυνο στη Θεία Λειτουργία), και παρομοίως μέσω άλλων προσευχών. Τα οφέλη της προσευχής, τόσο της κοινής όσο και της ατομικής για τις ψυχές που βρίσκονται στην κόλαση, έχουν περιγραφεί σε πολλούς βίους Αγίων και ασκητών καθώς και σε Πατερικά κείμενα. Στο βίο της μάρτυρος του 3ου αιώνα Περπετούας, για παράδειγμα, διαβάζουμε ότι η κατάσταση της ψυχής του αδελφού της Δημοκράτη της αποκαλύφθηκα με την εικόνα μιας στέρνας γεμάτης νερό, η οποία ήταν όμως τόσο ψηλά που δεν μπορούσε να τη φτάσει από τον ρυπαρό, καυτό τόπο όπου ήταν περιορισμένος. Χάρη στην ολόθερμη προσευχή της Περπετούας επί μία ολόκληρη ημέρα και νύχτα ο Δημοκράτης έφτασε τη στέρνα και τον είδε να βρίσκεται σε έναν φωτεινό τόπο. Από αυτό η Περπετούα κατάλαβε ότι ο αδελφός της είχε απελευθερωθεί από τα δεινά της κολάσεως. Στο βίο μιας ασκήτριας που πέθανε μόλις τον 20ο αιώνα αναφέρεται μια παρόμοια περίπτωση. Πρόκειται για τη Οσία Αθανασία (Αναστασία Λογκάτσεβα), πνευματική θυγατέρα του Οσίου Σεραφείμ του Σάρωφ. Όπως διαβάζουμε στο βίο της: «Η Αναστασία είχε έναν αδελφό που τον έλεγαν Παύλο. Ο Παύλος κάποτε ήταν μεθυσμένος και κρεμάστηκε. Κι η Αναστασία αποφάσισε να προσευχηθεί πολύ για τον αδελφό της. Μετά το θάνατο του, η Αναστασία πήγε στο μοναστήρι Ντιβέγιεβο, του Οσίου Σεραφείμ, για να μάθει τι ακριβώς έπρεπε να κάνει, ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση του αδελφού της, ο οποίος έδωσε τέλος στη ζωή του με τρόπο δυσσεβή και ατιμωτικό… Ήθελε να συναντήσει την Πελαγία Ιβάνοβνα και να ζητήσει τη συμβουλή της… Η Αναστασία επισκέφθηκε την Πελαγία. Εκείνη της είπε να κλειστεί στο κελί της σαράντα μέρες, να προσευχηθεί και να νηστέψει για τον αδελφό της και κάθε μέρα να λέει εκατόν πενήντα φορές: «Υπεραγία Θεοτόκε, ανάπαυσον τον δούλον σου.» Όταν συμπληρώθηκαν οι σαράντα ημέρες, η Αναστασία είδε ένα όραμα. Βρέθηκε μπροστά σε μία άβυσσο. Στο βάθος της ήταν ένας βράχος από αίμα. Πάνω στο βράχο κείτονταν δύο άνδρες με σιδερένιες αλυσίδες στο λαιμό τους. Ο ένας ήταν ο αδελφός της. Η Αναστασία διηγήθηκε το όραμα στην Πελαγία και κείνη της είπε να συνεχίσει την νηστεία και την προσευχή. Τελείωσαν κι άλλες σαράντα ημέρες με νηστεία και προσευχή κι η Αναστασία είδε το ίδιο όραμα. Η ίδια άβυσσος κι ο βράχος πάνω στον οποίο βρίσκονταν οι δύο άνδρες με αλυσίδες στο λαιμό τους. Αυτή τη φορά όμως ο αδελφός της ήταν όρθιος. Περπατούσε πάνω στο βράχο, έπεφτε και ξανασηκωνόταν. Οι αλυσίδες ήταν ακόμα στο λαιμό του. Η Πελαγία Ιβάνοβνα, στην οποία κατέφυγε και πάλι η Αναστασία, της είπε να επαναλάβει την ίδια άσκηση για Τρίτη φορά. Όταν τελείωσε και το τρίτο σαρανταήμερο της νηστείας και της προσευχής, η Αναστασία ξαναείδε το ίδιο όραμα. Η ίδια άβυσσος, ο ίδιος βράχος. Τώρα όμως πάνω στο βράχο ήταν μόνο ένας άνδρας, αγνωστός της. Ο αδελφός της είχε απελευθερωθεί από τα δεσμά. Δε φαίνονταν πουθενά. Ο άγνωστος άνδρας ακούστηκε να λέει: «Είσαι τυχερός εσύ. Έχεις πολύ ισχυρούς μεσίτες στη γη.» Η Αναστασία ανέφερε στην Πελαγία Ιβάνοβνα το τρίτο όραμά της και εκείνη της απάντησε: «Ο αδελφός σου λυτρώθηκε από τα βάσανα. Δεν μπήκε όμως στη μακαριότητα του Παραδείσου.» Πολλά παρόμοια περιστατικά αναφέρονται σε βίους Ορθοδόξων Αγίων και ασκητών. Σε περίπτωση που κάποιος έχει την τάση να ερμηνεύει κατά γράμμα τέτοια οράματα, ίσως θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι βεβαίως οι εικόνες με τις οποίες εμφανίζονται τέτοια οράματα, συνήθως σε όνειρα, δεν «φωτογραφίζουν» κατ’ ανάγκη τον τρόπο ύπαρξης της ψυχής μετά τον θάνατο. Πρόκειται περισσότερο για εικόνες οι οποίες μεταβιβάζουν την πνευματική αλήθεια της βελτιώσεως της καταστάσεως της ψυχής στον άλλο κόσμο χάρη στις προσευχές εκείνων που παραμένουν στον κόσμο τούτο. Από το βιβλίο του π. Σεραφείμ Ρόουζ “ Η ψυχή μετά τον θάνατο” (Ανάλυση του λόγου περί θανάτου του Αγίου Ιωάννου Μαξίμοβιτς)

Ο Παπα-Λευτέρης Νουφράκης και η Θεία Λειτουργία στην Αγιά-Σοφιά....!!!

Ο παπάς Λευτέρης Νουφράκης Κάποτε μου μίλησε ο παππούς μου για ένα Κρητικό παπά, αληθινό παλικάρι, που το Γενάρη του 1919 λειτούργησε κάτω από τους χιλιόχρονους θόλους της Αγια-Σοφιάς!! Τον γνώριζε καλά, γιατί ήταν στρατιωτικός ιερέας στη Μεραρχία που ανήκε και ο ίδιος, στη Μεραρχία εκείνη που αργότερα συμμετείχε στη Μικρασιατική Εκστρατεία κι έφτασε ως τις πύλες της Αγκυρας, ήπιε νερό από το Σαγγάριο!... Όμως αλίμονο! αυτό το δροσερό νερό μετατράπηκε λίγο αργότερα σε καυτό πύρινο ποτάμι πόνου και οδύνης, που έκαψε τις καρδιές όλων των Ελλήνων. Στα λόγια του παππού μου δεν έδωσα τότε μεγάλη σημασία. Μου φάνηκε αυτό που μου 'λεγε απίθανο, το θεώρησα σαν ένα παραλήρημα, απομεινάρι εκείνου του αβάσταχτου, του αφάνταστου πόνου που ένιωθε ο παππούς μου, όταν αναθυμόταν τα περασμένα, όταν άκουγε τις λέξεις Ιωνία, Σμύρνη, Πέργαμος, Αϊβαλί, Τραπεζούντα, Κερασούντα, Σαγγάριος, Εσκί Σεχήρ, Αφιόν Καραχισάρ, Πόλη, Αγια Σοφιά!! Οι λέξεις αυτές είχαν πάρει στο νου και στην καρδιά του παππού μου τη θέση ό,τι πιο ιερού και πιο νοσταλγικού είχε σ' αυτή τη ζωή, ακόμη πιο ιερού και από τα ίδια τα παιδιά του, τα εγγόνια του, την ίδια του τη ζωή! Δεκάδες φορές τον αντίκρισα με τα παιδικά μου μάτια να κλαίει - πολλές φορές ξεσπούσε σε γοερούς λυτρωτικούς λυγμούς - προσφέροντας αυτά τα άγια ονόματα, που ταυτίζονται με τη διαχρονική ιστορική πορεία και παρουσία του Γένους μας πάνω στη γη. Τότε δεν καταλάβαινα τίποτε ή σχεδόν τίποτε. Μονάχα μια ακαθόριστη απορία κυριαρχούσε στην ψυχή μου απ' αυτή την ξεχωριστή στάση του παππού μου. Λίγο αργότερα κατάλαβα την καθοριστική επίδραση αυτών των δακρύων, αυτών των λυγμών στην δική μου ψυχή. Την καταλαβαίνω τώρα, θα την αισθάνομαι πάντα να κυριαρχεί σ' όλο το είναι μου. Ο παππούς μου βέβαια είχε δίκιο, όταν έλεγε πως τον Ιανουάριο του 1919 λειτουργήθηκε η Αγια-Σοφιά! Πρωταγωνιστής αυτού του συγκλονιστικού γεγονότος της εθνικής μας ζωής, το οποίο δυστυχώς αγνοούν πολλοί Έλληνες, ήταν ένα αληθινό παλικάρι, ένα βλαστάρι της λεβεντογέννας Κρήτης της οποίας τα ανδρεία παιδιά έδωσαν πάντα το μεγάλο παρόν σ' όλους τους αγώνες του Γένους, από τα πανάρχαια χρόνια (Ιδομενέας, Νέαρχος κ.α.) ως τις μέρες μας (Μακεδονικός Αγώνας, Δρίσκο της Ηπείρου κ.α.) Αναφερόμαστε στον παπα-Λευτέρη Νουφράκη από τις Αλώνες Ρεθύμνου, ο οποίος υπηρετούσε ως στρατιωτικός ιερέας στη Β' Ελληνική Μεραρχία, μια από τις δύο Μεραρχίες που συμμετείχαν στις αρχές του 1919 στο "συμμαχικό" εκστρατευτικό σώμα στην Ουκρανία. Η Μεραρχία αυτή στο δρόμο προς την Ουκρανία στάθμευσε για λίγο στην Κωνσταντινούπολη, την Πόλη των ονείρων του ελληνικού λαού, η οποία βρισκόταν τότε υπό "συμμαχική επικυριαρχία", ύστερα από το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Μια ομάδα Ελλήνων αξιωματικών με επικεφαλής το γενναίο κρητικό και μαζί του τον ταξίαρχο Φραντζή, τον Ταγματάρχη Λιαρομάτη, το Λοχαγό Σταματίου και τον Υπολοχαγό Νικολάου αγνάντευαν από το πλοίο την πόλη και την Αγια-Σοφιά, κρύβοντας βαθιά μέσα στην καρδιά τους το μεγάλο μυστικό τους, τη μεγάλη απόφαση που είχαν πάρει το περασμένο βράδυ, ύστερα από πρόταση και έντονη επιμονή του λιονταρόψυχου Κρητικού παπα-Λευτέρη Νουφράκη. Να βγουν δηλαδή στην πόλη και να λειτουργήσουν στην Αγια-Σοφιά. Όλοι τους ήταν διστακτικοί, όταν άκουσαν τον παπα - Λευτέρη να τους προτείνει το μεγάλο εγχείρημα. Ήξεραν ότι τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. Η Αγια-Σοφιά, ήταν ακόμη τζαμί, σίγουρα κάποιοι φύλακες θα ήταν εκεί, κάποιοι άλλοι θα πήγαιναν για προσευχή, δεν ήταν δύσκολο από τη μια στιγμή στην άλλη να γεμίσει η εκκλησία. Ύστερα ήταν και οι ανώτεροί τους που δεν θα έβλεπαν με καλό μάτι αυτή την ενέργεια, η οποία σίγουρα θα προκαλούσε θύελλα αντιδράσεων από τους "συμμάχους" για την "Προκλητικότητα" της. Ίσως μάλιστα να δημιουργείτο και διπλωματικό επεισόδιο που θα έφερνε σε δύσκολη θέση την Ελληνική κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο. Όμως ο παπα-Λευτέρης έχει πάρει την απόφασή του, ήταν αποφασιστικός και κατηγορηματικός. - Αν δεν έρθετε εσείς, θα πάω μοναχός μου! Μόνο ένα ψάλτη θέλω. Εσύ, Κωνσταντίνε (Λιαρομάτη), θα μου κάνεις τον ψάλτη; - Εντάξει, παππούλη, του απάντησε ο Ταγματάρχης, που πήρε και αυτός την ίδια απόφαση, κι όλα πια είχαν μπει στο δρόμο τους. Τελικά, μαζί τους πήγαν και οι άλλοι. Το πλοίο που μετέφερε τη Μεραρχία είχε αγκυροβολήσει στ' ανοιχτά, γι αυτό επιβιβάστηκαν σε μια βάρκα στην οποία κωπηλατούσε ένας Ρωμιός της Πόλης και σε λίγο αποβιβάστηκαν στην προκυμαία. Ο Κοσμάς, ο ντόπιος βαρκάρης, έδεσε τη βάρκα και τους οδήγησε από το συντομότερο δρόμο στην Αγια-Σοφιά. Η πόρτα ήταν ανοιχτή λες και τους περίμενε. Ο Τούρκος φύλακας κάτι πήγε να πει στη γλώσσα του, όμως τον καθήλωσε στη θέση του και τον άφησε άφωνο ένα άγριο κι αποφασιστικό βλέμμα του Ταξίαρχου Φραντζή. Όλοι μπήκαν μέσα σε ευλάβεια και προχώρησαν κάνοντας το σταυρό τους. Ο παπα-Λευτέρης ψιθύρισε με μεγάλη συγκίνηση: "Εισελεύσομαι εις τον οίκον σου, προσκυνήσω προς Ναόν Αγίον σου εν φόβω...". Προχωρεί γρήγορα, δεν χρονοτριβεί. Εντοπίζει το χώρο στον οποίο βρισκόταν το Ιερό και η Αγία Τράπεζα. Βρίσκει ένα τραπεζάκι, το τοποθετεί σ' αυτή τη θέση, ανοίγει την τσάντα του, βγάζει όλα τα απαραίτητα για τη Θεία λειτουργία, βάζει το πετραχήλι του και αρχίζει - Ευλογημένη η Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. - Αμήν, αποκρίνεται ο Ταγματάρχης Λιαρομάτης και η Θεία Λειτουργία στην Αγια-Σοφιά έχει αρχίσει. Μακάρι να μας αξιώσει ο Θεός να την ολοκληρώσουμε, σκέφτονται όλοι, και σταυροκοπιούνται με κατάνυξη. Οι αξιωματικοί μοιάζουν να τα 'χουν χαμένα, όλα έγιναν τόσο ξαφνικά και φαίνονται απίστευτα. Η Θεία Λειτουργία προχωρεί κανονικά. Η Αγια-Σοφιά ύστερα από 466 ολόκληρα χρόνια ξαναλειτουργείται!! Ο παπα-Λευτέρης συνεχίζει. Όλα γίνονται ιεροπρεπώς, σύμφωνα με το τυπικό της Εκκλησίας. Ακούγονται τα "ειρηνικά", το "Κύριε ελέησον", "ο Μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού...", που γράφτηκε από τον ίδιο τον Ιουστινιανό με την προσταγή και την φροντίδα του οποίου χτίστηκε και η Αγια - Σοφιά. Ακολουθεί η Μικρή Είσοδος, το "Τη Υπερμάχω Στρατηγώ...", ο Απόστολος από τον Ταξίαρχο Φραντζή και το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα από τον παπα-Λευτέρη. Χρέη νεωκόρου εκτελεί ο Υπολοχαγός Νικολάου. Στο μεταξύ η Αγια-Σοφιά αρχίζει να γεμίζει με Τούρκους. Ο παπα-Νουφράκης δεν πτοείται και συνεχίζει. Οι άλλοι κοιτάζουν σαστισμένοι πότε τον ατρόμητο παπά και πότε τους Τούρκους που μέχρι εκείνη τη στιγμή παρακολουθούν σιωπηλοί μη μπορώντας ίσως να πιστέψουν στα μάτια τους, γιατί αυτό που γινόταν εκείνη την ώρα μέσα στην Αγια-Σοφιά, ήταν πραγματικά κάτι το απίστευτο. Μετά το Ευαγγέλιο ακολουθεί το Χερουβικό από τον Ταγματάρχη Λιαρομάτη, ενώ ο παπα-Λευτέρης τοποθετεί το αντιμήνσιο πάνω στο τραπεζάκι, για να κάνει την Προσκομιδή. Οι Τούρκοι συνεχώς πληθαίνουν. Οι ώρες είναι δύσκολες, αλλά και ανεπανάληπτες, επικές. Ο παπα-Νουφράκης συνεχίζει. Βγάζει από την τσάντα ένα μικρό Αγιο Ποτήριο, ένα δισκάριο, ένα μαχαιράκι, ένα μικρό πρόσφορο κι ένα μικρό μπουκαλάκι με νάμα. Με ιερή συγκίνηση και κατάνυξη κάνει την προσκομιδή, ενώ ο Λιαρομάτης συνεχίζει να ψάλει το Χερουβικό. Όταν ολοκλήρωσε την Προσκομιδή, στρέφεται στον Υπολοχαγό Νικολάου, του λέει ν' ανάψει το κερί για να ακολουθήσει η Μεγάλη Είσοδος. Ο νεαρός Υπολοχαγός προχωρεί μπροστά με το αναμμένο κερί και ακολουθεί ο παπάς βροντοφωνάζοντας: "Πάααντων ημών μνησθείη Κύριος ο Θεός..." Στη συνέχεια ακολουθούν οι "Αιτήσεις" και το "Πιστεύω", το οποίο είπε ο Φρατζής. Στο μεταξύ η Αγια-Σοφιά, έχει γεμίσει με Τούρκους κι ανάμεσά τους υπάρχουν και πολλοί Έλληνες της Πόλης, που βρέθηκαν εκεί αυτή την ώρα και παρακολουθούν με συγκίνηση τη λειτουργία, χωρίς να τολμούν να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματά τους "δια τον φόβον των Ιουδαίων" δηλαδή των Τούρκων. Μόνο κάποιες στιγμές δεν μπορούν να συγκρατήσουν τα δάκρυα που τρέχουν από τους οφθαλμούς τους και για να μην προδοθούν φροντίζουν και τα σκουπίζουν πριν γίνουν "πύρινο" ποτάμι και τότε ποιός θα μπορούσε να τα συγκρατήσει. Η Λειτουργία στο μεταξύ φτάνει στο ιερότερο σημείο της, την Αναφορά. Ο παπα-Λευτέρης με πάλλουσα από τη συγκίνηση φωνή λέει: "Τα σα εκ των Σω, Σοι προσφέρομεν κατά πάντα και δια πάντα". Όλοι οι αξιωματικοί γονατίζουν και η φωνή του Ταγματάρχη Λιαρομάτη ακούγεται να ψέλνει το "Σε υμνούμεν, Σε ευλογούμεν, Σοι ευχαριστούμεν Κύριε και δεόμεθά Σου ο Θεός ημών"., Σε λίγη ώρα η αναίμακτη θυσία του κυρίου μας έχει τελειώσει στην Αγια-Σοφιά, ύστερα από 466 ολόκληρα χρόνια!! Ακολουθεί το "Αξιον Εστί", το "Πάτερ ημών"... το "Μετά φόβου Θεού πίστεως και αγάπης προσέλθετε" και όλοι οι αξιωματικοί πλησιάζουν και κοινωνούν τα Αχραντα Μυστήρια. Ο παπα-Λευτέρης λέει γρήγορα τις ευχές και ενώ ο Λιαρομάτης ψέλνει το "Ειη το όνομα Κυρίου ευλογημένον..." καταλύει το υπόλοιπον της Θείας Κοινωνίας και απευθυνόμενος στον Υπολοχαγό Νικολάου του λέει: "Μάζεψέ τα γρήγορα όλα και βάλτα μέσα στην τσάντα". ‘Υστερα κάνει την Απόλυση! Η Θεία Λειτουργία στην Αγια-Σοφιά, έχει ολοκληρωθεί. Ένα όνειρο δεκάδων γενεών Ελλήνων έχει γίνει πραγματικότητα. Ο παπα-Νουφράκης και οι τέσσερις αξιωματικοί είναι έτοιμοι να αποχωρήσουν και να επιστρέψουν στο πλοίο. Η Εκκλησία όμως είναι γεμάτη Τούρκους, οι οποίοι έχουν αρχίσει να γίνονται άγριοι, επιθετικοί συνειδητοποιώντας τι ακριβώς είχε συμβεί. Η ζωή τους κινδυνεύει άμεσα. Όμως δε διστάζουν, πλησιάζει ο ένας τον άλλο, γίνονται "ένα σώμα", μια γροθιά και προχωρούν προς την έξοδο. Οι Τούρκοι είναι έτοιμοι να τους επιτεθούν, όταν ένας Τούρκος αξιωματούχος παρουσιάζεται με την ακολουθία του και τους λέει: "Ντουρούν χέμεν.. (Αφήστε τους να περάσουν). Το είπε με μίσος. Θα ήθελε να βάψει τα χέρια του στο αίμα τους, όμως εκείνη τη στιγμή έτσι έπρεπε να γίνει, αυτό επέβαλαν τα συμφέροντα της πατρίδας του, δεν ήταν χρήσιμο γι αυτούς να σκοτώσουν τώρα πέντε Ρωμιούς αξιωματικούς μέσα στην Αγια-Σοφιά. Δεν ξεχνά ότι στ' ανοιχτά της Πόλης βρίσκονται δύο ετοιμοπόλεμες Ελληνικές Μεραρχίες κι ακόμη ότι η Κωνσταντινούπολη βρίσκεται ουσιαστικά υπό την επικυριαρχία των νικητών του Α' Παγκοσμίου Πολέμου στους οποίους βέβαια δεν συμπεριλαμβάνονται οι Τούρκοι. Στο άκουσμα αυτών των λόγων οι Τούρκοι υποχωρούν. Ο παπα-Νουφράκης και οι άλλοι αξιωματικοί βγαίνουν από την Αγια-Σοφιά και κατευθυνόμενοι προς την προκυμαία, όπου τους περιμένει η βάρκα. Ένας μεγαλόσωμος Τούρκος τους ακολουθεί, σηκώνει ένα ξύλο και ορμά για να χτυπήσει τον παπα-Νουφράκη. Διαισθάνεται, ξέρει ότι αυτός ο παπάς είναι ο εμπνευστής, ο δημιουργός αυτού του γεγονότος. Ο ηρωικός παπάς σκύβει για να προφυλαχθεί, αλλά ο Τούρκος καταφέρνει και τον χτυπά στον ώμο. Λυγίζει το σώμα του από τον αβάσταχτο πόνο, όμως μαζεύει τις δυνάμεις του, ανασηκώνεται και συνεχίζει να προχωρεί. Στο μεταξύ ο Ταγματάρχης Λιαρομάτης και ο Λοχαγός Σταματίου αφοπλίζουν τον Τούρκο, που είναι έτοιμος για να δώσει το πιο δυνατό κι ίσως το τελειωτικό χτύπημα στον παπά. Ήδη, πλησιάζουν στη βάρκα. Μπαίνουν όλοι μέσα. Ο Κοσμάς μαζεύει τα σχοινιά και αρχίζει γρήγορα να κωπηλατεί. Σε λίγο βρίσκονται πάνω στο ελληνικό πολεμικό πλοίο ασφαλείς και θριαμβευτές. Βέβαια ακολούθησε διπλωματικό επεισόδιο και οι "σύμμαχοι" διαμαρτυρήθηκαν έντονα στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος αναγκάστηκε να επιπλήξει τον παπα-Λευτέρη Νουφράκη. Όμως κρυφά επικοινώνησε μαζί του και "τον επαίνεσε και συνεχάρη τον πατριώτη ιερέα, που έστω και για λίγη ώρα ζωντάνεψε μέσα στην Αγια-Σοφιά τα πιο ιερά όνειρα του Έθνους μας". Αυτό ήταν σε γενικές γραμμές το ιστορικό της Θείας Λειτουργίας που έγινε ύστερα από 466 χρόνια στην Αγια-Σοφιά από τον ηρωικό παπα - Λευτέρη Νουφράκη. Σίγουρα οι περισσότεροι Νεοέλληνες το αγνοούμε. Το όνομα του λιονταρόψυχου Κρητικού δε λέει τίποτε στο νου και στην καρδιά μας. Κι όμως αυτός ο απλός παπάς από τις Αλώνες Ρεθύμνου σήκωσε πάνω στους ώμους του και ζωντάνεψε, έστω και για λίγο, ένα από τα πιο επικά, πιο ιερά, πιο άγια όνειρα του Γένους. Όσο κι αν έψαξα δε βρήκα πουθενά τίποτε που να θυμίζει στους Νεοέλληνες τον ηρωικό παπά και την παράτολμη ηρωική πράξη του. Δεν υπάρχει καμία προτομή του στο χωριό του, στην πόλη του Ρεθύμνου, στον περίβολο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης ή σε κάποια πλατεία της πρωτεύουσας της Ελλάδας. Κανένας δρόμος, έστω και ο πιο ασήμαντος, δε φέρει το επικό όνομά του. Καμία αναφορά δε γίνεται στη ζωή και στη δράση του στα πλαίσια της τοπικής ή της εθνικής μας ιστορίας. Τίποτε απ' όλα δεν έχει γίνει! Όχι γι αυτόν. Αυτός το χρέος του το έκαμε χωρίς να αποβλέπει σε κανενός είδους ανταπόδοση. Αλλά για μας, για μας που έχουμε ανάγκη από τέτοια ηρωικά πρότυπα, από ισχυρά στηρίγματα, για να, μπορέσουμε να κρατήσουμε και να διασώσουμε ό,τι είναι δυνατόν από την ταυτότητά μας, από τα ιδανικά του γένους μας, από την ίδια την ψυχή μας. Σήμερα μάλιστα που φριχτή "νέα τάξη" πραγμάτων καταδυναστεύει και απειλεί τη ζωή μας, σήμερα που κινδυνεύουμε να χάσουμε την ταυτότητά μας μέσα στο μεγάλο χωνευτήρι λαών και πολιτισμών, που λέγεται "Ευρωπαϊκή Ένωση", σήμερα που οι Λουδοβίκοι της διεθνούς σκηνής και πραγματικότητας δεν κρατάνε πια ούτε τα στοιχειώδη προσχήματα, αλλά "υπερασπίζονται" τα ανθρώπινα δικαιώματα όπου, όποτε και αν τους συμφέρει και τα καταπατούν βάναυσα και ανεπαίσχυντα, όταν η υπεράσπισή τους έρχεται σε αντίθεση με τις επιδιώξεις τους, είναι ανάγκη επιτακτική να προβάλλονται εθνικές μορφές σαν τον παπα-Λευτέρη Νουφράκη και παράτολμες ηρωικές πράξεις σαν τη Λειτουργία που τέλεσε στην Αγια-Σοφιά το Γενάρη του 1919. Είναι ανάγκη αυτές οι μορφές να υψώνονται ως σύμβολα γνήσιου και άδολου πατριωτισμού, αληθινού αγώνα κι αυτοθυσίας. Γιατί τότε και μόνο τότε μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα αντέξουμε ως Έθνος στις συμπληγάδες της σύγχρονης ζοφερής "νέας αταξίας" που επικρατεί στη διεθνή σκηνή χωρίς να σέβεται τίποτε καταπατώντας κάθε έννοια δικαίου, καθετί που είναι αντίθετο με τα συμφέροντά της και τις επιδιώξεις της. Τότε σίγουρα θα εξακολουθήσουμε να υπάρχουμε και να αγωνιζόμαστε με ηρωισμό και αυτοθυσία για την αλληλεγγύη, τη συναδέλφωση και την ειρηνική συμβίωση όλων ανεξαιρέτως των λαών της γης, γιατί όλοι έχουν αναμφισβήτητα τα ίδια δικαιώματα στη ζωή και στην απολαβή των αγαθών, τα οποία τόσο πλούσια σκόρπισε σ' αυτή τη γη το χέρι του Δημιουργού. Του Αντώνη Ε. Στιβακτάκη ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Κυριακού Ανδρέα, Λειτουργία στην Αγια-Σοφιά το Γενάρη του 1919, στο περ. "Τα Πάτρια" 1996, 4-5, 57-61 (αναδημοσίευση από το περ. "Ορθόδοξη Μαρτυρία", Κύπρος). 2. Κουβελα Γ.Δ., η Τελευταία Λειτουργία στην Αγια-Σοφιά, στο περ. "Σύνδεσμος", 1992, 259, 82. 3. Χατζή Ν.Μ., Η τελευταία Λειτουργία στην Αγια-Σοφιά, στο περ. "Σύνδεσμος" 1992, 262-263, 133 4. Από τις διηγήσεις του παππού μου Εμμανουήλ Γ. Γελασάκη (1897-1988). (31/5) Σημείωση Αντ. Θ.Βασιλάκη : Οπως με πληροφόρησε ο έγγονος του αδελφού του παπά Νουφράκη, σήμερα (Καλοκαίρι 2001) κατασκευάζεται προτομή του ήρωα στο χωριό του. (Γράφει ο Αντώνης Στιβακτάκης απο αυτά που του είπε ο παππούς του και όχι ο Ανδρ. Κυριακού , όπως αυθαίρετα έγραψαν, αντιγράφοντας από εδω κάποιες ιστοσελίδες. Το κείμενο πρωτοδημοσιευτηκε. στην εφημερίδα Ηρακλείου Κρητης "ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ") την 3/6/1998