«Από άγνοια ή από πεποίθηση;» - Του Μητροπολίτου Αργολίδος Νεκταρίου
ΧΡΩΜΑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ▼
ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ
ΧΡΩΜΑ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ▼
Στο βιβλίο “Η κόκκινη πλατεία και ο θείος Αρθούρος”, ο Χρ. Γιανναράς αφηγείται ένα διάλογο με τη ξεναγό και μεταφράστρια του, όταν βρέθηκε στη Μόσχα το 1982 σε συνέδριο του Πατριαρχείου. Μετά τις πρώτες τυπικές ερωτήσεις την ρώτησε.
-Καμία ιδιαίτερη σχέση με το Πατριαρχείο;
-Απολύτως καμία, είμαι άθεη, απάντησε.
-Άθεη από πεποίθηση ή άγνοια;
Χαμογελάει δίχως απάντηση.
Κάθε φορά που συναντιέμαι μ’ έναν αυτοπροσδιοριζόμενο “άθεο” μου έρχεται στο νου αυτό το περιστατικό.
Σε κάποιον που απηύθυνα το ίδιο ερώτημα: “Άθεος από πεποίθηση ή άγνοια;”, μου απάντησε: “Από πεποίθηση”. Όμως δε με έπεισε. Σίγουρα εννοούσε από “άγνοια”.
Αφορμή για να γράψω τούτες τις γραμμές στάθηκε ένα περιστατικό.
Πριν λίγες μέρες σ’ ένα τηλεπαιχνίδι, οι διαγωνιζόμενοι κλήθηκαν να απαντήσουν πόσα είναι τα Ευαγγέλια. Ο ένας παίχτης είπε δέκα. Η τηλεπαρουσιάστρια τον διόρθωσε.
-Δεν θέλω να σε στεναχωρήσω, τα Ευαγγέλια είναι δώδεκα, δεν είναι δέκα!
Κάτι παρόμοιο συνέβη αρκετά χρόνια πριν όταν σε κάποια εκπομπή σοφός καθηγητής Πανεπιστημίου, ισχυρίστηκε ότι τα Ευαγγέλια είναι δώδεκα! Νομίζετε ότι είναι η μόνοι;
Ρωτήστε δέκα ανθρώπους γύρω σας ακόμη και χριστιανούς. Θα δείτε ότι οι περισσότεροι θα πουν ότι τα Ευαγγέλια είναι δώδεκα!
Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουν ανοίξει ποτέ την Αγ. Γραφή, έστω και από περιέργεια, για να δουν ότι τα Ευαγγέλια είναι τέσσερα.
Αν πάλι ρωτήσει κανείς τους πιστούς που βγαίνουν από την Εκκλησία την Κυριακή, τί είναι ο Χριστός, θα ακούσει όλες τις αιρέσεις από τον πρώτο αιώνα ως τα σήμερα.
Μένει κανείς έκπληκτος από την άγνοια και την ημιμάθεια που κυριαρχεί είτε στους πιστούς, είτε στους άθεους.
Οι μεν πιστοί πιστεύουν (;) κάτι που δεν γνωρίζουν. Οι δε άθεοι αρνούνται κάτι που κι αυτοί δεν γνωρίζουν. Και όταν συζητούν, οι θέσεις και τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν, είναι πολύ χαμηλού επιπέδου, παιδαριώδη!
Ένας σοβαρός άνθρωπος που γνωρίζει κάποια πράγματα, αισθάνεται σε τέτοια περιβάλλοντα εξαιρετικά αμήχανα.
Στις αρχές του χρόνου έγινε σάλος με τη γελοιογραφία που κυκλοφόρησε γνωστός καθηγητής της πολιτικής της υγείας για το κρίνο της Παναγίας. Μα είναι ο μόνος;
Ρωτήστε μερικούς ανθρώπους, τι πρόσφερε στην Παναγία ο αρχάγγελος Γαβριήλ κατά την στιγμή του Ευαγγελισμού. Σίγουρα θα σας απαντήσουν: Ένα κρίνο!
Αν είχαν ανοίξει τη Βίβλο έστω και μία φορά και διάβαζαν την σχετική περικοπή θα διαπίστωναν ότι δεν συνέβη κάτι τέτοιο. Η εντύπωση αυτή έχει δημιουργηθεί από την αναγεννησιακή ζωγραφική.
Ας δούμε και μερικές ακόμη ερωτήσεις και απαντήσεις που δείχνουν το μέγεθος της άγνοιας μας.
Αν ρωτήσετε κάποιον, ποιόν καρπό έφαγαν οι πρωτόπλαστοι, χωρίς πολλή σκέψη θα σας απαντήσει: το μήλο!
Όμως στην αγία Γραφή δεν αναφέρεται κάτι τέτοιο, αλλά το δέντρο της γνώσεως του καλού και του κακού.
Ρωτήστε ακόμη τι σημαίνει η φράση του Χριστού: «Μακάριοι οἱ πτωχοί τῶ πνεύματι».
Δεν θα είναι λίγοι αυτοί που θα υποστηρίξουν πως εδώ ο Χριστός εννοεί τους καθυστερημένους διανοητικά. Η σωστή, βέβαια, ερμηνεία είναι διαφορετική. Ο Χριστός μιλάει για τους ταπεινούς.
Ένα πρόσωπο παρεξηγημένο είναι και η αγία Μαρία η Μαγδαληνή. Θεωρείται ότι υπήρξε αμαρτωλή γυναίκα και μάλιστα πολλοί την ταυτίζουν με την πόρνη που μύρωσε τον Χριστό.
Αυτή τη γνώμη τη διατύπωσε ένας πάπας της Ρώμης, που την υιοθέτησαν οι δυτικοί και τη διέδωσαν παντού.
Το Ευαγγέλιο όμως δεν αναφέρει πουθενά κάτι τέτοιο. Το μόνο που αναφέρει είναι ότι ο Χριστός είχε θεραπεύσει την Αγία Μαρία από δαιμονισμό, κάτι πολύ συνηθισμένο την εποχή εκείνη.
Η Αγία Μαρία τιμάται από την Εκκλησία μας ως παρθένος και ισαπόστολος.
Όλες, λοιπόν, οι ανοησίες που κυκλοφορούν από ευφάνταστους λογοτέχνες, για την αγία Μαρία Μαγδαληνή, είναι αποκυήματα της νοσηρής φαντασίας τους.
Ένα ακόμη ταλαιπωρημένο χωρίο είναι και η φράση του Αποστόλου Παύλου: «ἡ δέ γυνή ἳνα φοβῆται τόν ἂνδρα».
Πολλές φεμινίστριες κατηγορούν τον Απόστολο Παύλο ότι, υποθάλπει την ανισότητα. Αν όμως διαβάσουν όλο το κεφάλαιο θα αλλάξουν γνώμη.
Θα δουν ότι ο Απόστολος Παύλος ζητάει πολύ περισσότερες θυσίες από τον άνδρα απέναντι στην γυναίκα.
Και βέβαια με την φράση αυτή δεν εννοείται ο φόβος και ο τρόμος, αλλά ο σεβασμός. Άλλωστε, όταν υπάρχει αγάπη δεν έχει θέση ο φόβος: «Φόβος οὐκ ἒστιν ἐν τῆ ἀγάπη, ἀλλά ἡ τελεία ἀγάπη ἒξω βάλλει τον φόβον».
«Ὁ μή ἐργαζόμενος, μηδέ ἐσθιέτω», λένε πολλοί, νομίζοντας πως μεταφέρουν φράση του Αποστόλου Παύλου. Και τότε τί θα γίνει με τους ασθενείς, τους ηλικιωμένους και γενικά όλους όσοι δεν μπορούν να εργάζονται;
Δεν πρέπει και να τρώνε; Ο Απόστολος Παύλος διατυπώνει διαφορετικά: «Εἰ τίς οὐ θέλει ἐργάζεσθαι, μηδέ ἐσθιέτω». Δηλαδή όποιος δεν θέλει να εργάζεται να μην τρώει κιόλας. Η διαφορά είναι εμφανής.
«Πίστευε καί μή ἐρεύνα». Γνωστή και αυτή η φράση που χρησιμοποιείται ευκαίρως – ακαίρως. «Έτσι δεν γράφει το Ευαγγέλιο;», αναρωτιούνται πολλοί. Και όμως αυτή η φράση δεν υπάρχει στην Αγία Γραφή, αλλά μάλλον το αντίθετο: «Ἐρευνᾶτε τάς γραφάς», λέει κάπου ο Χριστός. Δεν γνωρίζουμε την προέλευση της φράσης, ούτε από ποιόν, ούτε γιατί ελέχθη. Το σίγουρο είναι πως δεν πρόκειται για κείμενο αγιογραφικό.
Το πλέον κακοποιημένο βιβλίο της Αγ. Γραφής είναι αναμφίβολα η Αποκάλυψη. Ένα βιβλίο συμβολικό και βαθύτατα θεολογικό, έχει γίνει κέντρο αναφοράς για τις διάφορες σέχτες (αμερικανικής κυρίως προέλευσης), ακραίους φονταμενταλιστές, συνωμοσιολόγους, “προφήτες” και πρόσφατα αποτειχισμένους, αντιεμβολιαστές, ομολογητές κ.λπ.
Οι παρερμηνείες είναι απίστευτες και μάλιστα από άσχετους ανθρώπους, που δεν γνωρίζουν στοιχειώδη πράγματα για το πώς γράφτηκε η Αποκάλυψη, για την ιδιαίτερη γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας, για την αιτία και τον σκοπό πού γράφτηκε η Αποκάλυψη.
Δεν επιτρέπει ο χώρος να αναφερθούμε περισσότερο στο βιβλίο αυτό. Υπάρχουν θαυμάσια ερμηνευτικά βοηθήματα, τα οποία μπορεί να συμβουλευτεί ο οποιοσδήποτε θέλει να δει καθαρά και νηφάλια τα πράγματα. Για τους υπόλοιπους ισχύει κι εδώ ο λόγος του ποιητή: «Ψαυέτω μηδαμώς χείρ ἀμυήτων».
Γνωρίζω ότι η πίστη δεν είναι εύκολο άθλημα. Γι’ αυτό και σέβομαι απόλυτα τον αγώνα, τις αμφιβολίες, τις αμφισβητήσεις, την καλόπιστη κριτική του άλλου.
Αυτό που μ’ ενοχλεί είναι όταν κάποιος αποφαίνεται για πράγματα που δεν γνωρίζει, με παιδαριώδη επιχειρήματα και μπαίνει σε ξένα χωράφια.
Το ίδιο βέβαια ισχύει και για τους χριστιανούς που όχι μόνο δεν γνωρίζουν στοιχειώδη πράγματα από την πίστη, αλλά με έπαρση κριτικάρουν κάθε αντίθετη φωνή, ακόμη και ανθρώπους που κάτι παραπάνω γνωρίζουν.
Τελικά και η άγνοια αλλά και η ημιμάθεια δεν είναι καλοί σύμβουλοι…
«Μέγας κρημνός καί μέγα βάραθρο ἡ τῶν γραφῶν ἂγνοια». (Ι. Χρυσόστομος)
Η ανταμοιβή όσων εκκλησιάζονται με ζήλο (αββά Δωροθέου)
ΧΡΩΜΑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ▼
ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ
ΧΡΩΜΑ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ▼
Και σας λέω κάτι αξιοθαύμαστο που άκουσα για κάποιον μεγάλο και διορατικό Γέροντα, ότι, ενώ στεκόταν στην εκκλησία, μόλις άρχισαν να ψέλνουν οι αδελφοί, έβλεπε έναν λαμπροφορεμένο να βγαίνει από το Ιερό, κρατώντας ένα μικρό στρογγυλό σκεύος με αγίασμα και μια μίλη (μικρή λαβίδα με μορφή σμίλης). Τη μίλη αυτή τη βουτούσε στο σκεύος και πέρναγε από όλους τους αδελφούς και τους σφράγιζε σε σχήμα σταυρού.
Τις θέσεις δε όσων έλειπαν, άλλοτε τις σφράγιζε και άλλοτε πέρναγε χωρίς να τις σφραγίσει. Και πάλι, όταν επρόκειτο να σχολάσει η εκκλησία, τον έβλεπε να βγαίνει από το Ιερό και να ξανακάνει το ίδιο. Μια μέρα λοιπόν τον σταματάει ο Γέροντας και πέφτει στα πόδια του, παρακαλώντας τον να του εξηγήσει ποιος ήταν και τι νόημα είχε αυτό που έκανε. Και του λέει εκείνος ο λαμπροφορεμένος: «Εγώ είμαι Άγγελος Κυρίου, και πήρα εντολή να σφραγίζω όσους βρίσκονται στην εκκλησία από την αρχή της ακολουθίας και όσους παραμένουν μέχρι το τέλος της, για την προθυμία και την επιμέλεια και την καλή προαίρεσή τους».
Του λέει ο Γέροντας: «Και τότε γιατί σφραγίζεις τις θέσεις μερικών που λείπουν»; Του απαντάει ο άγιος Άγγελος λέγοντας:
«Όσοι από τους αδελφούς είναι επιμελείς και με καλή προαίρεση, από κάποια όμως ανάγκη ή αρρώστια απουσιάζουν, με ευλογία των Πατέρων, ή πάλι, υπακούοντας σε κάποια εντολή, είναι κάπου απασχολημένοι και για αυτό το λόγο απουσιάζουν, αυτοί, παρόλο ότι λείπουν, σφραγίζονται, επειδή με τη διάθεσή τους βρίσκονται μαζί μ’ αυτούς που ψέλνουν. Και μόνο όσους μπορούν να παρευρίσκονται και από αμέλεια απουσιάζουν, έχω εντολή να μη σφραγίζω, γιατί αυτοί γίνονται μόνοι τους ανάξιοι».
(Αββά Δωροθέου, Ασκητικά ΙΑ΄Διδασκαλία, εκδ. Ετοιμασία σελ. 297-299)
Σε νέα χήρα που ήταν πολύ λυπημένη, ο όσιος Γέροντας Πορφύριος έδωσε οδηγίες να εργάζεται εντατικά, για να μπορέσει να αποφύγει την κατάθλιψη που την απειλούσε. Με την εργασιοθεραπεία και την προσευχή, που της συνέστησε ο όσιος, είχε εκπληκτικά αποτελέσματα. Η θλίψη της μεταβλήθηκε σε εσωτερική γαλήνη και χαρά, μέχρι σημείου που να διερωτάται μήπως παραφρόνησε. Ο Γέροντας την καθησύχασε και την διαβεβαίωσε ότι η πνευματική χαρά της προέρχεται από τη χάρη του Χριστού που έλαβε» (Όσιος Πορφύριος καυσοκαλυβίτης, από βιβλίο: Ανθολόγιο Συμβουλών, έκδ. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, Μήλεσι Αττικής).
Είναι από τα «τέρατα» της εποχής μας, και όχι μόνο. Στέκει βαριά η σκιά της ιδίως στις πιο ευαίσθητες ψυχές και απειλεί όχι μόνο την ψυχική αλλά και τη σωματική διάσταση του ανθρώπου. Στις βαρύτερες περιπτώσεις χρειάζεται η καταφυγή στην ιατρική επιστήμη και η λήψη των αναλόγων φαρμάκων. Κι είναι ένας «τέρας» που ανά πάσα στιγμή μπορεί να κτυπήσει την πόρτα του καθενός! Πολλοί άγιοι αντιμετώπισαν τον πειρασμό αυτόν και πάλεψαν μέχρι την τελευταία τους στιγμή. Κι έγινε ο πειρασμός αυτός τελικώς το σκαλοπάτι για να οδηγηθούν σε μεγαλύτερα ύψη αγιότητας. Να θυμηθούμε μεταξύ άλλων την αγία Ολυμπιάδα, τη βασική συνεργάτιδα του αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου, ή τον νεώτερο όσιο Παναγή τον Μπασιά. Και μιλάμε όπως καταλαβαίνουμε για την κατάθλιψη. Όχι απλώς τη θλίψη που αποτελεί στοιχείο της καθημερινότητας του κάθε ανθρώπου - τόσο που χωρίς αυτήν ή καλύτερα χωρίς αυτές, γιατί είναι πολλές, δεν μπορεί κανείς να εισέλθει, κατά τον Κύριο, στη Βασιλεία του Θεού – αλλά την πολλαπλασιασμένη θλίψη που λειτουργεί συντριπτικά για την ψυχοσωματική υπόστασή μας.
Κι είναι αλήθεια ότι η ιατρική επιστήμη έχει προχωρήσει πολύ στη διάγνωση της ψυχικής αυτής νόσου όπως και στη θεραπευτική αντιμετώπισή της. Ανίχνευση των αιτίων που οδηγούν στο «βάραθρό» της, πρακτικές που αντιστέκονται στη ροπή προς τη «μαύρη αυτή τρύπα» της ψυχής, φάρμακα που στοχεύουν στην απάλυνση της σκιάς της στον εγκέφαλο του ανθρώπου. Και κυρίως: η προτροπή να μη μείνει ο άνθρωπος αργός μέσα στα σύννεφα των λογισμών του. Εργασία που κάνει τον άνθρωπο να κινητοποιήσει όλες τις υγιείς δυνάμεις του και να ισορροπήσει τους λογισμούς του. Με αποτελέσματα πράγματι θετικά και ενθαρρυντικά. Πάρα πολλοί συνάνθρωποί μας μπόρεσαν να απεγκλωβιστούν από το «τέρας» αυτό και να ελέγξουν και πάλι τη ζωή τους.
Κι έρχεται και ο άγιος Πορφύριος με την αγιοσύνη του να προτείνει τη θεραπευτική του συμβουλή. Όχι γιατί ήταν ιατρός, μολονότι είχε πολλές ιατρικές γνώσεις, αλλά γιατί ήταν άνθρωπος του Θεού με θαυμαστά χαρίσματα δοσμένα από Εκείνον, που τον έκαναν να «βλέπει» πράγματα που και για τους ίδιους τους ιατρούς ήταν δυσδιάκριτα – το ομολογούσαν πολλοί ιατροί που τον γνώρισαν. Και τι συμβουλεύει λοιπόν; Ενόψει της «επίθεσης» της κατάθλιψης σε νέα χήρα από τον θάνατο του συζύγου της, της προτείνει τα δύο μεγάλα όπλα της πίστεως: την εργασιοθεραπεία και την προσευχή. Και για μεν το πρώτο είπαμε ότι αποτελεί μέθοδο θεραπείας και των ίδιων των ιατρών. Για δε το δεύτερο είναι η προτροπή του ίδιου του Θεού στην πραγματικότητα, γιατί στρέφει τον άνθρωπο στην πηγή της Ζωής και της Χαράς. Άνθρωπος που προσεύχεται αληθινά και καρδιακά βλέπει την παρουσία της χάρης του Θεού στη ζωή του. Γιατί; Διότι μετατίθεται σε σφαίρα πέρα από τα οριζόντια και απλώς αισθητά. Η προσευχή για τη χριστιανική πίστη είναι η πιο ενεργητική και δυναμική κίνηση του ανθρώπου, γιατί τον προσανατολίζει προς την πηγή του, τον Πατέρα του, Αυτόν που ενδιαφέρεται «έως θανάτου» για τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά.
Και πώς τον προσανατολίζει; Όχι με ράθυμο και κουρασμένο τρόπο, αλλά με παραλαβή όλης της αποσκευής του ανθρώπου, «εξ όλης της ψυχής, εξ όλης της καρδίας, εξ όλης της διανοίας, εξ όλης της ισχύος». Ο χριστιανός άνθρωπος όταν προσεύχεται, νιώθει την «κρυμμένη» χάρη του Θεού ως μέλος Χριστού, που τον «αναγκάζει» να βγει από το εγώ του και τα προβλήματά του και να κοιτάξει «πρόσωπο προς πρόσωπο» τον Θεό του. Και δεν υπάρχει μεγαλύτερη «εργασιοθεραπεία» από αυτή. Ο ίδιος ο Κύριος χαρακτήρισε τη σχέση με τον Θεό ως την κατεξοχήν και αληθινή εργασία. «Εργάζεσθε, είπε, μη την βρώσιν την απολυμμένην, αλλά την βρώσιν την μένουσαν εις ζωήν αιώνιον». Και ποια είναι αυτή η εργασία; «Τούτό εστιν το έργον του Θεού, ίνα πιστεύσητε εις ον απέστειλε ο Θεός». Εργασία αληθινή που θεραπεύει πράγματι τον άνθρωπο και τον κάνει να ζει την αιωνιότητα από τη ζωή αυτή, είναι η πίστη στον Χριστό ως τρόπος αγάπης που τρέφει μάλιστα τον άνθρωπο.
Η συγκεκριμένη νέα χήρα πίστεψε στα λόγια του αγίου και τα εφάρμοσε. Κι είδε τα θεραπευτικά αποτελέσματα: τόσο γαλήνεψε και χάρηκε, ώστε για μία στιγμή θεώρησε ότι «παραφρόνησε». «Είναι η χάρη του Χριστού» της είπε όμως ο άγιος. Γιατί αυτή είναι πάντοτε η υπόσχεση Εκείνου: «Μόλις τηρήσετε τις εντολές μου, πιστέψετε δηλαδή και αγαπήσετε τον συνάνθρωπό σας, θα πλημμυρίσετε από την παρουσία της χάρης και της χαράς του Θεού μέσα στην καρδιά σας».
«Και μέσα στον κόσμο, όταν ο χριστιανός αναλάβει προαιρετικό αγώνα, η Χάρη του Θεού δεν εξαιρεί κανέναν. Αλλά «προφάσεις προφασιζόμενοι», λέμε ότι είμεθα στον κόσμο και δεν μπορούμε. Μας νικάει η επιθυμία. Τι χρειαζόμεθα; Τον αγώνα αυτόν όχι μόνο τον σωματικό, αλλά και τον ψυχικό. Δηλαδή τις σκέψεις να κυβερνήσουμε. Έρχονται οι σκέψεις, οι φαντασίες της αμαρτίες, οι εικόνες, τα πρόσωπα, τα είδωλα και οι σκηνές. Να τα καταδιώκουμε αμέσως με το «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με». Όταν προσέχει ο νους να μη τα δέχεται όλα αυτά και έχει το θείο όπλο, το Όνομα του Χριστού, τότε σκοτώνεται κάθε ενάντιος εχθρός της ψυχής μας, που λέγεται διάβολος, που λέγεται αισχρή φαντασία, που λέγεται αισχρός λογισμός. Τότε, όταν έτσι φυλάγουμε την ψυχή μας, τον νου και την καρδιά μας, το εσωτερικό μας θα διατηρηθεί καθαρό κι αγνό» (Γέρων Εφραίμ Φιλοθεΐτης, από το βιβλίο «Η Τέχνη της Σωτηρίας, Ομιλίαι, τόμ. Β΄, σελ. 56).
Ο μακαριστός όσιος Γέρων Εφραίμ ο Φιλοθεϊτης (ο και Αριζονίτης ονομαζόμενος) τονίζει ό,τι εξαγγέλλει διαρκώς η Αγία Γραφή και κηρύσσει αδιάκοπα η Εκκλησία μας διά των αγίων Πατέρων της, ότι δηλαδή ο Θεός είναι Αγάπη που εκτείνεται σε όλους τους ανθρώπους προσφέροντάς τους τη χάρη Του χωρίς να εξαιρεί κανέναν. Κι είναι ευνόητο ότι ο άγιος Γέρων δεν εννοεί τη χάρη εκείνη που διακρατεί και συντηρεί τα σύμπαντα – διότι ο Θεός ως η πηγή της Ζωής δίνει τη δυνατότητα στα πάντα να υφίστανται και να υπάρχουν: και οι άνθρωποι και τα ζώα και τα φυτά και κάθε τι που δημιούργησε εκ του μη όντος – αλλά τη θεοποιό χάρη, εκείνη που μόνο ο άνθρωπος που έχει πιστέψει και έχει αποδεχτεί τον Χριστό στη ζωή του μπορεί να έχει και να αυξάνει. Κι αυτός ο άνθρωπος είναι ο χριστιανός, ο οποίος έχοντας γίνει μέλος Χριστού μέσα στο ζωντανό σώμα Του την Εκκλησία, ζει τη χάρη αυτή που δεν έχει τέλος και τον κάνει να πορεύεται αυξητικά μέχρι να φτάσει «εις μέτρον του πληρώματος του Χριστού». Οπότε, είτε μοναχός ο χριστιανός είτε στον κόσμο ευρισκόμενος έχει τις ίδιες δυνατότητες και την ίδια προοπτική. Αρκεί να υφίσταται η απαραίτητη προϋπόθεση που ζητεί πάντοτε ο Θεός μας: ο άνθρωπος να θέλει τον Θεό στη ζωή του. Κατά τη διατύπωση του Γέροντα Εφραίμ: «να αναλάβει προαιρετικό αγώνα».
Σε τι συνίσταται ο αγώνας αυτός, κατά τον μακαριστό Γέροντα; Σωματικά, προφανώς με τις νηστείες και τις λοιπές ασκητικές πράξεις που καθορίζει η Εκκλησία μας ανάλογα με το είδος της ζωής του χριστιανού˙ ψυχικά, με τη φύλαξη του νου και της καρδιάς, του εσωτερικού κόσμου δηλαδή του ανθρώπου, από ό,τι αμαρτωλό και εμπαθές τον βρωμίζει. Η καθαρότητα και η αγνότητα της ψυχής είναι κυρίως το ζητούμενο, κατά τον άγιο Γέροντα, και δικαίως: ο Κύριος τον καθαρό στην καρδιά άνθρωπο μακάρισε, γιατί αυτός είναι εκείνος που θα έχει εμπειρία του Θεού. «Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία ότι αυτοί τον Θεόν όψονται». Κι αυτή η φύλαξη και η προσοχή που διατηρεί την αγνότητα, έγκειται κυρίως στον αγώνα ελέγχου των λογισμών και των σκέψεων και των αισχρών φαντασιών που προέρχονται είτε από τον ίδιο τον Πονηρό διάβολο είτε και από τα πάθη του ανθρώπου, τον εγωισμό του και τα παρακλάδια του. Ο αγώνας αυτός ελέγχου των λογισμών συνιστά μάλιστα κατά την παράδοση της Εκκλησίας και την επιστήμη της πνευματικής ζωής, χωρίς τη γνώση της οποίας ο άνθρωπος αδυνατεί να προκόψει και να αγιάσει.
Έχει ένα μεγάλο όπλο στον αγώνα του αυτόν ο χριστιανός, επισημαίνει ο άγιος Γέρων: «το θείο όπλο» του Ονόματος του Χριστού. Το «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με». Στρέφεται προς τον Κύριο ο πιστός χριστιανός, όταν δέχεται επίθεση λογισμών, ορμά με αγάπη επικαλούμενος τον Πατέρα του, περιφρονώντας κάθε άλλο που πάει να εισέλθει στην καρδιά και τη σκέψη του. Προσοχή αυτό δεν σημαίνει; Προσήλωση αποκλειστική στον Κύριο, εφαρμογή της εντολής «αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της ψυχής και της καρδίας». Και ποιο το αποτέλεσμα; «Σκοτώνεται κάθε ενάντιος εχθρός της ψυχής μας που λέγεται διάβολος, αισχρή φαντασία, αισχρός λογισμός». Η ψυχή δημιουργεί το κλίμα και το πλαίσιο να κατοικήσει μέσα της ο ίδιος ο Δημιουργός.
Γιατί δεν ζούμε όμως τελικώς οι χριστιανοί τη μεγαλειώδη προοπτική που μας έχει καθορίσει ο Κύριος; Διότι, κατά τον άγιο Γέροντα Εφραίμ, μας νικάει η επιθυμία. Και προφασιζόμαστε την αδυναμία μας – η ευκολία μας να δικαιολογούμε αδιάκοπα τον εαυτό μας. Στην πραγματικότητα, το καταλαβαίνουμε: πίσω από την κάθε άρνηση ακολουθίας του Κυρίου κρύβεται η έλλειψη αγάπης μας προς Αυτόν. Η προβολή της αδυναμίας μας σημαίνει μεγαλύτερη αγάπη - ή μήπως μόνο αποκλειστική; - του εαυτού μας και των παθών μας. Όπως έλεγε και ο άγιος Παΐσιος ο αγιορείτης: «δεν υπάρχει δεν μπορώ. Υπάρχει δεν θέλω. Και υπάρχει δεν θέλω, γιατί δεν αγαπώ».