Ο παπα-Μανώλης Ψαράκης και Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμονος Σπιναλόγκας

Όταν έγινε γνωστή η απόφαση της Κρητικής Πολιτείας το 1903 για μεταφορά των λεπρών της Κρήτης στη Σπιναλόγκα, ο τότε επίσκοπος Πέτρας Τίτος ανακαίνισε το Ναό του Αγίου Παντελεήμονος που βρισκόταν εκεί και έκανε τα εγκαίνια, πριν ακόμα φτάσουν οι χανσενικοί. Όταν όμως αναρωτήθηκε, αν θα έβρισκε παπά, σηκώθηκε ο παπα-Μανώλης Ψαράκης, εφημέριος στη Νεάπολη και προσφέρθηκε εθελοντικά να υπηρετήσει τους ασθενείς, πράγμα που έκανε με ζήλο επί 21 ολόκληρα χρόνια. Μετά το θάνατο του παπα-Μανώλη, τον διαδέχθηκαν κατά σειρά και αυτοβούλως ο υπέργηρος πατήρ Νέστωρ, ο πατήρ Νίκανδρος, ο πατήρ Νικόδημος και ο πατήρ Ανδρόνικος που υπηρέτησε μέχρι το 1935, όλοι αδελφοί της Ιεράς Μονής Αρετίου. Τότε έφτασε από το Άγιο Όρος ο Ιερομόναχος Μελέτιος Βουργούρης κληρικός με μεγάλη μόρφωση και αληθινή πίστη. Παρέμεινε στη Σπιναλόγκα 13 ολόκληρα χρόνια και δεν τους εγκατέλειψε ούτε και κατά τα χρόνια της κατοχής, όπου η πείνα προκάλεσε το θάνατο 100 περίπου ασθενών, «συγκακουχούμενος» μαζί τους, ενώ μαζί με τους λεπρούς φιλοτέχνησε το καμπαναριό της Ιεράς Μονής Αγίου Ανδρέου στον Φινοκαλιά (υπάρχει σχετική επιγραφή). Το 1948, εκπληρώνοντας παλιό του τάμα, πήγε στους Αγίους Τόπους μέχρι το τέλος της ζωής του. Μετά την αναχώρηση του Μελετίου ανέλαβε εφημέριος ο ιερομόναχος Χρύσανθος Κατσουλογιαννάκης από την Ιερά Μονή Τομπλού Σητείας, που υπήρξε και ο τελευταίος εφημέριος του Νησιού. Δε φοβήθηκε ποτέ μήπως προσβληθεί από την ασθένεια, μετέδιδε τα Άχραντα Μυστήρια και κατέλυε στο τέλος λέγοντας χαρακτηριστικά : « Τα Άγια δεν μολύνονται ». Στάθηκε στο πλευρό των λεπρών πραγματικός συμπαραστάτης και αρωγός και «εκοιμήθη» το 1972 στη Μονή Τομπλού. "Μια Κυριακή, πηγαίνοντας για την Λειτουργία του στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονος, ο παπα-Μανώλης Ψαράκης είδε σημείο στα άμφιά του και μετά το τέλος της Λειτουργίας είπε στους εκκλησιαζομένους ότι ήλθε το πλήρωμα του χρόνου και ότι είναι η τελευταία Λειτουργία που επιτελεί και ζήτησε να συγκεντρωθούν την επομένη το πρωΐ όλοι οι άρρωστοι στην εκκλησία. Πράγματι την επομένη συγκεντρώθηκαν και κλαίγοντας έψαλαν μια Παράκληση, διαβάστηκε μια Συγχωρητική Ευχή και ζήτησε από όλους συγχώρηση. Τους ευλόγησε και με λυγμούς τον συνόδευσαν μέχρι την αποβάθρα. Την επομένη Κυριακή το μεσημέρι παρέδωσε το πνεύμα του στον Χριστό. Ας είναι η μνήμη του αιωνία! Είμαι βέβαιος περί της ανταμοιβής του στον ουρανό". Επαμεινώνδας Ρεμουντάκης (Στη φωτογραφία, άποψη του εσωτερικού του Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμονος Σπιναλόγκας)