ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗΣ-¨ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΨΥΧΩΝ

ΑΠΟ ΠΡΕΚΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΑ Όπως είναι ευρέως γνωστό η εξομολόγηση είναι μυστήριο που τελείται στην Εκκλησία και η ψυχοθεραπεία αναφέρεται στην αγωγή ψυχιατρικού χαρακτήρα η οποία βασίζεται στην επιστήμη. Το μυστήριο της εξομολόγησης περιέχει τόσο αόρατα όσο και ορατά στοιχεία. Ως αόρατο στοιχείο νοείται η μετάνοια και ως ορατό η εξαγόρευση. Από την άλλη μεριά, η ψυχοθεραπεία όπου στην θέση του ιερέα βρίσκεται ο ψυχολόγος, περιέχει μόνο της στοιχείο της εξαγόρευσης. Τα προβλήματα του ανθρώπου συνδέονται με την αμαρτία. Η αμαρτία δηλώνει την διακοπή σχέσης του ανθρώπου με τον Θεό και πρόκειται ουσιαστικά για πνευματική «νέκρωση». Η μορφή της είναι περίπλοκη και δύσκολη να κατανοηθεί και δεν αναφέρεται μόνο σε μία ψυχική κίνηση. Στις μέρες μας, σε μία κοινωνία η οποία συνεχώς εξελίσσεται, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός πιστών που παρευρίσκονται στο μυστήριο της εξομολόγησης με απώτερο σκοπό να λάβουν την Θεία Κοινωνία. Σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη, ο Χριστός παρότρυνε τους Αποστόλους να συγχωρούν τις αμαρτίες που έπρατταν οι αδελφοί Χριστιανοί. Το μυστήριο της εξομολόγησης με βάση το λόγο του Θεού αναφέρεται στο άνοιγμα της ψυχής και της απελευθέρωσης και πραγματοποιείται μεταξύ του εξομολογούμενου και του εξομολογητή. Η αμαρτία κρατάει μακριά τον άνθρωπο από την Θέωση, η οποία αποτελεί τον στόχο του ανθρώπου σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη. Αναλυτικότερα, στην συγκεκριμένη εργασία πρόκειται να αναλύσουμε βασικές έννοιες που σχετίζονται με την εξομολόγηση και την ψυχολογία και να απαντηθούν ερωτήματα που προβληματίζουν τον κόσμο και σχετίζονται με την ψυχολογική επιστήμη και την πνευματική ζωή του ανθρώπου. Ακόμα, μέσα από μελέτη που θα πραγματοποιηθεί θα καταλήξουμε στο βαθμό σημαντικότητας ενός πνευματικού- εξομολόγου και εάν ο ρόλος του μπορεί να αντικατασταθεί από ένα ψυχολόγο ή ψυχοθεραπευτή. Βασικές έννοιες Πρώτα από όλα, κρίνεται κρίσιμο να αναλυθούν κάποιες βασικές έννοιες προκειμένου να υπάρχει μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα του θέματος. Αμαρτία Η αμαρτία αναφέρεται σε μία πράξη ή συμπεριφορά η οποία δεν ακολουθεί τις εντολές του Θεού και απομακρύνει τον άνθρωπο από την Θέωση. Ο ρόλος του πνευματικού είναι να κατανοεί πλήρως τον εξομολογούμενο και να τον καθοδηγεί στον πνευματικό αγώνα. Εξομολόγηση Η εξομολόγηση με βάση την Καθολική θρησκεία είναι ένα από τα σημαντικότερα μυστήρια της Εκκλησίας. Πρόκειται για την αθέτηση αμαρτιών και εξομολόγηση τους στον ιερέα, ο οποίος μετά την μετάνοια του εξομολογούμενου τον «απαλλάσσει» από τις αμαρτίες του μέσω της συγχώρεσης. Πνευματικότητα & Ψυχοθεραπεία Η πνευματική ψυχοθεραπεία σχετίζεται με τον χριστιανισμό και την πνευματικότητα και τα τελευταία χρόνια αποτελεί ένα ξεχωριστό τομέα ψυχοθεραπείας. Η πνευματικότητα ως ορισμός ποικίλλει και κατά διαστήματα έχουν δοθεί διάφοροι ορισμοί. Σύμφωνα με τον Rogers E. (2001), η πνευματικότητα στο πλαίσιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι μία μορφή θεραπείας της ψυχής στην προσπάθεια του ανθρώπου να «καθαρίσει» τις αμαρτίες του. Επίσης, σύμφωνα με Γάλλο Θεολόγο ο οποίος είναι ορθόδοξος Gillet L., τα πιο σημαντικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν την πνευματικότητα είναι η βιβλικότητα, η πρωτοχριστιαννικότητα , μοναστικότητα , λειτουργικότητα και θεωρητικότητα. Ψυχολογική επιστήμη & Πνευματική ανθρώπινη ζωή Η ψυχολογική επιστήμη και η πνευματικότητα είναι δύο διαφορετικές έννοιες και η κάθε μία ασχολείται με διαφορετικό αντικείμενο πρεσβεύοντας διαφορετικό σκοπό. Η επιστήμη της ψυχολογίας και της ψυχιατρικής δεν έχουν ως κύριο αντικείμενο την ανάλυση της ανθρώπινης ψυχής κατ’ ουσίαν καθώς δεν διαθέτουν τα απαραίτητα εργαλεία για να το κάνουν αυτό, εστιάζοντας κυρίως στην συμπεριφορά του ανθρώπου και τυχόν διαταραχές που μπορεί να παρουσιάσει στις σχέσεις και επαφές της καθημερινότητας. Πολλές φορές ο κλάδος της ανθρώπινης επιστήμης παραμερίζει την ανθρωπολογική και ψυχολογική σκοπιά του ανθρώπου οι οποίες είναι βασισμένες στον θεώμενο άνθρωπο. Η ανθρωπολογία της Ορθόδοξης Παράδοσης δεν συνδέεται με την Χριστολογία, επομένως υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην ψυχολογική επιστήμη και στην Ορθόδοξη Ποιμαντική Ψυχολογία, η οποία προκύπτει από το αντικείμενο της καθεμίας όπως αναφέρθηκε και παραπάνω. Η ορθόδοξη Θεολογία σημειώνει σημαντικές διαφορές με τις επιστήμες που αναπτύσσονται στις μέρες μας και οι άνθρωποι θα πρέπει να δίνουν ιδιαίτερη βάση όταν έρχονται σε επαφή μαζί τους προκειμένου να μην υιοθετηθούν και παρερμηνευτούν αντιλήψεις οι οποίες δεν συμβαδίζουν με την Ορθοδοξία. Παρόλα αυτά, η ψυχολογική επιστήμη μπορεί να αποτελεί κομμάτι αυτού του έργου της Εκκλησίας και να συμβάλλει στο συνολικό αποτέλεσμα καθώς η αληθινή επιστήμη δεν μπορεί να αποτελέσει ποτέ εμπόδιο της Εκκλησίας και της σωτηρίας του ανθρώπου. Ρόλος ψυχολόγου/ ψυχοθεραπευτή & πνευματικό-εξομολόγου Ο ρόλος του εξομολόγου είναι πολύ σημαντικός καθώς έχει την υποχρέωση απέναντι στην Εκκλησία και στους πιστούς της να μελετάει την Αγία Γραφή και τα έργα που έχουν γίνει από τους μεγάλες πατέρες της Εκκλησίας. Ασφαλώς στην κατάρτιση του περιλαμβάνονται και βιβλία που αφορούν την ψυχολογία του ανθρώπου προκειμένου να είναι σε θέση να κατανοήσει τον εξομολογούμενο και να τον καθοδηγήσει στον πνευματικό αγώνα. Για έναν πνευματικό είναι απαραίτητο να έχει βασικές γνώσεις παιδαγωγικού και κοινωνικού περιεχομένου. Η βοήθεια του απέναντι στον άνθρωπο είναι ποιμαντική και για αυτόν ο κάθε άνθρωπος είναι παιδί του Θεού. Από την άλλη μεριά, ο ρόλος του ψυχολόγου ή ψυχοθεραπευτή είναι εντελώς διαφορετικός καθώς στοχεύει στην συμπεριφορά του ανθρώπου. Ένας ψυχολόγος ή ψυχοθεραπευτής δεν μπορεί να συγχωρέσει αμαρτίες καθώς δεν διαθέτει Θεία εξουσία. Μπορεί να αλλάζει συμπεριφορές, να δημιουργεί ερωτήματα και νέες σκέψεις στον άνθρωπο και να πετυχαίνει το επιθυμητό αποτέλεσμα μέσω μίας φαρμακευτικής αγωγής ή χρήση άλλων μεθόδων, εξαλείφοντας με αυτό τον τρόπο συμπεριφορές που μπορεί να δημιουργήσουν ζημιά ή αναστάτωση στο περιβάλλον. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο εξομολόγος έχει ως κύριο εργαλείο την εμπειρία και την θεωρητική κατάρτιση του βασιζόμενη στην Αγία Γραφή ενώ ο ψυχολόγος έχει τις γνώσεις και τις τεχνικές διαφορετικού χαρακτήρα και πολύ πιθανόν να μην συμπίπτουν με αυτές του πνευματικού. Επομένως, σε καμία περίπτωση ένας ψυχοθεραπευτής ή ένας ψυχολόγος δεν θα μπορούσε να αντικαταστήσει ένα πνευματικό-εξομολόγο καθώς δεν διαθέτουν τα ίδια εργαλεία και κατά κύριο λόγο επειδή ο ψυχολόγος δεν μπορεί να έχει την Θεία εξουσία ώστε να μπορέσει να «απαλλάξει» τον εξομολογούμενο από τις αμαρτίες του. Τέλος, στο ερώτημα όπου βασίζεται η συγκεκριμένη εργασία σχετικά με την εξομολόγηση και την ψυχοθεραπεία κρίνεται κρίσιμο να σχολιαστεί το γεγονός ότι ο άνθρωπος έχει την επιλογή να διαλέξει που θα απευθυνθεί αλλά θα πρέπει να είναι γνώστης ότι πρόκειται για δύο διαφορετικά αντικείμενα και σε καμία περίπτωση μέσω του ψυχολόγου δεν μπορεί να οδηγηθεί στην συγχώρεση και την σωτηρία. Βιβλιογραφία Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία Rogers E. (2001). After the spirit: A Constructive Pneumatology from Resources Outside the Modern West Διαδίκτυο Χρόνης Χριστόφορος (2022). Διδακτικό υλικό μαθήματος Ποιμαντική Θεολογία Ηλεκτρονικό περιοδικό Ψυχο- γραφήματα: Ψυχολόγος ή Εξομολόγος; https://www.psychografimata.com/psichologos-i-exomologos/ Θρησκεία και πνευματικότητα: Έννοια της εξομολόγησης https://gr.encyclopedia- titanica.com/significado-de-confesi-n Ψυχολογία και Πνευματική Ζωή https://www.imoph.org/pdfs/2019/02/18/20190218aPsychologia-PneymaZoi.pdf